ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/HC-A/307 ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމް
1
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
އަAu
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓު
ދިވެހިރާއްޖެ
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާޞާ
ޤަޟިއްޔާ ނަންބަރު: 307/HC-A/2008
• އިސްތިއުނާފު ކުރިފަރާތް:
ނަން: ޒާހިރު އާދަމް
ދާއިމީ އެޑްރެސް: މމ.ލ. ދަފްތަރު 1578
އައި.ޑީ.ކާޑު ނަންބަރު: A043491 މިހާރުގެ އެޑްރެސް: މ. ބީޗްކޯނަރ
ވަކީލު: އގ. އިބްރާހީމް ނާޞިރު މުޙައްމަދު/ ގ. ފަރިވިނަ
0
T.
އިސްތިއުނާފު ރައްދުވި ފަރާތްތައް:
ނަން: މުޙައްމަދު ޖަމީލް
އައި.ޑީ.ކާޑު ނަންބަރު: A022916
ވަކީލުޑް އަޒީ. މުޙައްމަދު ވަޙީދު އިބްރާހީމް
ދާއިމީ އެޑްރެސް: ފ. ބީޗްކޯނަރ
ބީޗްކޯނަރ
އައިވަރީހައުސް
0އ
coc
* ނަން: ޒުބައިދާ މޫސާ
އައި.ޑީ.ކާޑު ނަންބަރު: A071784
ވަކީލުން
އޒް. މުޙައްމަދު ވަޙީދު އިބްރާހީމް
ބަދަލުގައި: މުޙައްމަދު ޖަމީލް ބިޗްކޯނަރ
އެޑްރެސް: މ. ބީޗްކޯނަރ
މިހާރުގެ އެޑްރެސް: ފ. ބިޗްކޯނަރ
އައިވަރީހައުސް
12
ދާއިމީ އެޑްރެސް:
1
ބީޗްކޯނަރ
s
ނަން: މާރިޔާ މޫސާ
އައި.ޑީ.ކާޑު ނަންބަރު: A048591
ވަކީލުން އިޒް. މުޙައްމަދު ވަޙީދު އިބްރާހީމް
ބަދަލުގައި: މުޙައްމަދު ޖަމީލް/ މ. ބީޗްކޯނަރ
މިހާރުގެ އެޑްރެސް: ފ. ބީޗްކޯނަރ
އައިވަރީހައުސް
ދިވެހިރާއްޖޭގެ
6
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 331647
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
'2
2008/HC-A/3 07
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވުނު ތާރީޚް: 04 ޛުލްޙިއްޖާ 1429
ނިމުނު ތާރީޚް: 02 ޖުމާދަލްއާޚިރު 1433
02 ޑިސެމްބަރ 2008
23 އޭޕްރިލް 2012
0
އިސްތިއުނާފް ކުރެވުނު ޤަޟިއްޔާ ނަންބަރު: 2008/MC/684
• ނިންމެވި ކޯޓު: މަދަނީކޯޓު
• ޤަޟިއްޔާގެ ބާވަތް: މިލްކުވެރިފަރާތް ކަނޑައެޅުން
ހުށަހެޅުނު ތާރީޚް: 12 އޭޕްރިލް 2008 ނިމުނު ތާރީޚް: 25 ސެޕްޓެމްބަރ 2008
0
ދައުވާގެ ޚުލާޞާ
މިއީ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ ނިމިފައިވާގޮތް ޝަރުޢީ އަދި ޤާނޫނީ
ހަމަތަކާ
އެއްގޮތްނުވާކަމަށްބުނެ،
އެޤަޟިއްޔާ އިސްތިއުނާފު ކޮށްދިނުމަށްއެދި މިމ.ލ ދަފްތަރު 1578
(މ. ބީޗްކޯނަރ) ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން ބެލެވިފައިވާ ޤަޟިއްޔާއެކެވެ.
މިޤަޟިއްޔާގައި، މައްސަލަ ރައްދުވާ ފަރާތްތަކަކީ މ. ބީޗްކޯނަރ މުޙައްމަދު ޖަމީލް، ބީޗްކޯނަރ
ޒުބައިދާ މޫސާ އަދި މ. ބީޗްކޯނަރ މާރިޔާ މޫސާއެވެ.
.
ފާހަގަކުރެވުނު ނުކުތާތައް:
.1
މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ ނިމިފައިވާގޮތް ޝަރުޢީ އަދި
ޤާނޫނީ ހަމަތަކާ އެއްގޮތްނުވާކަމަށްބުނެ، އެޤަޟިއްޔާ އިސްތިއުނާފު ކޮށްދިނުމަށްއެދި މިމ.މ ދަފްތަރު
(މ. ބީޗްކޯނަރ) ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓަށް ހުށަހަޅާފައިވެއެވެ.
CCC
1578
2
މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ ނިމުނުގޮތުގެ ރިޕޯޓަށް
ބެލިއިރު، އެޤަޟިއްޔާއަކީ، މ.މ.ދ.ދަފްތަރު 1578 (މ. ބީޗްކޯނަރ) ޒާހިރު އާދަމް އާއި ބިޗްކޯނަރ
މޫސާ ޤާސިމްއާއި ދެމެދު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން މޫސާ ޤާސިމްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ރާއްޖޭގެ
10
އައިކޯޓް
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029 ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
3
2008/HC-A/3 7
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
12
ކުރެވިފައިވާ، ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައި އޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ
ތެރޭގައިހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަން މޫސާ ޤާސިމް، ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާފައިވާކަމަށްބުނެ،
އެޢިމާރާތްތަކުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމް ކަމަށް ކަނޑައަޅުއްވައި ދެއްވުންއެދި، ޒާހިރު އާދަމްގެ
ފަރާތުން މަދަނީކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން ބެލެވިފައިވާ މައްސަލައެއްކަން އެނގެން އޮވެއެވެ.
cccx
3
16
*2
.
މިމައްސަލައާ ގުޅިގެން މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާގައި
ކުރައްވާފައިވާ ޙުކުމަށް ބެލިއިރު އެމައްސަލާގައި ޙުކުމް ކުރައްވާފައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ. "ދެންފަހެ،
އިސްވެދިޔަ ބަޔާންތަ
ފާހަގަކުރެވުނު ނުކުތާތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް، ބީޗްކޯނަރ މޫސާ ޤާސިމްގެ
ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައިއޮތް 1054
އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އެންމެހައި ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަން، މޫސާ ޤާސިމް، މާލޭ
މުނިސިޕަލްޓީގެ ޚާއްޞަދަފްތަރު، ބީޗްކޯނަރ ޒާހިރު އާދަމަށް -/125,000ރ (އެއްލައްކަ
ފަންސަވީސްހާސް ރުފިޔާ) އަށް ވިއްކާފައިވާކަމަށްބުނެ، އިސްވެ އިޝާރާތްކުރެވުނު ޢިމާރާތްތަކުގެ
މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅުއްވައި ދެއްވުންއެދި، ޒާހިރު އާދަމް
ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅާފައިވާ މައްސަލާގައި، މޫސާ ޤާސިމާއި، ޒާހިރު އާދަމާއި ދެމީހުން ކޮށްފައިވާ
މުޢާމަލާތަ ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ (ކ) އާއި، ޤާނޫނު
ނަންބަރު 1/2002 ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނުގެ 19 ވަނަ މާއްދާ (ބިމާއިވަކިން ޢިމާރާތް ވިއްކުން
އަދި ރަހުނުކުރުން) އާއި، ޚިލާފަށް ކޮށްފައިވާ މުޢާމަލާތަކަށްވާތީ، އިސްވެ އިޝާރާތްކުރެވުނު 1054
އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަނުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް
ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅައިދެވެން ނެތްކަމަށް ޙުކުމްކޮށް
ސެވެދެންނެވުނު ޢިމާރާތްތަކުގެ އަގުގެ ގޮތުގައި
ޒާހިރު އާދަމް، މޫސާ ޤާސިމަށް ދީފައިވާ -/125,000ރ (އެއްލައްކަ ފަންސަވީސްހާސް ރުފިޔާ) އާއި،
އަދި މ. ބީޗްކޯނާރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައި އޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ޒާހިރު
އާދަމް ކޮށްފައިވާ ޢިމާރާތްތައް ޝަރީޢަތުގެ ފަރާތުން އަޙުމަގުކޮށް އެފައިސާ ޒާހިރު އާދަމަށް އަލްމަރްޙޫމް
މޫސާ ޤާސިމްގެ ވާރިޘުންގެ ފަރާތުން ދެއްކުމުން، ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތިން ޒާހިރު
އާދަމާއި، ޒާހިރު އާދަމް ބައިތިއްބާފައިތިބި ބަޔަކު ނިކުތުމަށް އަންގައި ޙުކުމްކޮށް މިޤަޟިއްޔާ ނިންމީއެވެ."
މިހެންނެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 331647
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
4
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
.4
މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ ނިމިފައިވާ ގޮތް ޝަރުޢީ އަދި
ޤާނޫނީ ހަމަތަކާ އެއްގޮތްނުވާކަމަށްބުނެ މ.މ.ދ ދަފްތަރު 1578 ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން 09
(ނުވައެއް) ނުކުތާއެއް ހުށައަޅައި އެނުކުތާތަކާ ބެހޭގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ޝަރީޢަތުގެ
މަޖިލީހުގައި ވާހަކަ ދައްކާފައިވެއެވެ.
COC <
(ހ) ފުރަތަމަ ނުކުތާއަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 23 ވަނަ މާއްދާގެ (1) ގައި
"މީހުންގެ މިލްކްތަކަކީ، ޙުރުމަތްތެރިވެގެންވާ އެއްޗެކެވެ. ފަހެ، ޝަރީޢަތުގައި ނުވަތަ ޤާނޫނުގައިވާ
ތެއްގެމަތިން މެނުވީ، ހަމަ އެކަކުގެ ކިބައިންވެސް އެމީހެއްގެ މިލްކުވެރި ކަމެއް ނިގުޅައެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ."
މިފަދައިން ބުނެފައިވުމުން، މީހެއްގެ މިލްކެއް ކޮންމެ ތަނެއްގައި ހުއްޓަސް އެއިގެ މައްޗަށް ތަޞައްރުފު
ކުރެވޭނެ ޝަރުޢީ މާލިކަކީ އެއިގެ ވެރިމީހާ ކަމަށް ވެގެންދާކަމަށާއި، މިހެންކަމުން މޫސާ ޤާސިމުގެ އަމިއްލަ
މިލްކަކަށް އޭނާއަށް ތަޞައްރަފު ނުކުރެވޭފަދަ ޤަވާޢިދެއް، އުޞޫލެއްވާނަމަ އެއީ ޤާނޫނުއަސާސީގެ މިޙައްޤާ
ތަޢާރުޟުވާކަމެއް ކަމަށްވީއިރު މިކަމަށް ބައްލަވާފައިނުވާކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
..
(ށ) ދެވަނަ ނުކުތާއަކީ: ކުރީގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 156 ވަނަ މާއްދާގައި ވަނީ މިޤާނޫނު
އަސާސީގައި "ޤާނޫނު" ބޭނުންކޮށްފައި އެވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނާއި، މާތްރަސޫލާގެ ސުންނަތުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ
ޝަރީޢަތުގެ އުސޫލުތަކާއި
ތަކާއި، އެދެއަސްލުން ދޭހަކޮށްދޭ އުސޫލުތައްވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ." މިގޮތަށް ކަމަށްވާއިރު،
ޝަރީޢަތުގެ ޢުޞޫލުތައް ކަނޑައަޅާގޮތުން
ވާގޮތުން މީހެއްގެ މިލްކެއްގެ ވެރިމީހާއަކީ އެމިލްކެއްގެ މައްޗަށް ފުރިހަމައަށް
ތަޞައްރުފު ކުރެވެންޖެހޭނެ މީހެއްކަމަށާއި، އެހެންކަމުން ބަންޑާރަ ބިމެއްގައިވެސް އެނޫންތަނެއްގައިވެސް ހުރި
މިލްކަކީ އެއިގެ ވެރިމީހާއަށް އެއިގެ މައްޗަށް ފުރިހަމައަށް ގަނެވިއްކުމުގެ މުޢާމަލާތް ކުރެވެންޖެހޭނެ
އެއްޗެއްކަމަށާއި، އެހެނީ އެއީ ޤާނޫނުއަސާސީ ގެ 23 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ލިބިދީފައިވާ އަސާސީ
ޕެއްކަމަށާއި، މިއާ ޚިލާފަށް އެއްވެސް ޤަވާޢިދަކުންވިއަސް ޤާނޫނަކުންވިއަސް މީހެއްގެ މިލްކަކާ ގުޅޭގޮތުން
ލާތްކުރު އިޚްތިޔާރު ނިގުޅައިގަތުމަކީ މިއާ ފުށުއަރާ ކަމެއްކަމުގައިވާ ހިނދު މިކަމަށް ރިޢާޔަތް
ކުރައްވާފައިނުވާ ކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
cucOcc>
(4ހދީ 53.38
282
eކޔަ30
(ނ) ތިންވަނަ ނުކުތާއަކީ: ކުރީގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 148 ވަނަ މާއްދާގެ (1) ގައި ވަނީ "ޤާނޫނު
ހަދާ އެއްވެސް މަޖިލީހަކުން، ނުވަތަ ޤާނޫނީ ބާރު ލިބިފައިވާ އެހެން ފަރާތަކުންވިޔަސް، މިޤާނުނުއަސާސީއާއި
ނުވަތަ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންވެގެންވާގޮތާ ޚިލާފުވާ ގޮތަކަށް ޤާނޫނެއް ނެހެދޭނެއެވެ." މިހެންކަމަށާ
Ccc ecc
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
5
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
@0ނ_0337
OCCO
އަދި ހަމަ މާއްދާގެ (2) ގައި "ހުށަހެޅިފައިވާ ނުވަތަ ހެދިފައިވާ އެއްވެސް ޤާނޫނެއްގައި
މިޤާނޫނުއަސާސީގައި
ޚިލާފުވާ ގޮތަކަށް ބައެއްވާނަމަ، އެބައެއްވާނީ ބާޠިލު އެއްޗަކަށެވެ."
މިހެންކަމަށްވާއިރު އަދި ހަމަ އެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 31 ވަނަ މާއްދާގައި "ޤާނޫނެއް ޤަވާޢިދެއް ނުވަތަ ޤާނޫނުގެ
ބާރުލިބިގެންވާ އުޞޫލެއްކަމުގައިވިއަސް، މިބާބުގައި ބަޔާންވެގެންވާ އަސާސީ ޙައްޤުތަކާ ތަޢާރުޟުވާނަމަ،
އެޤާނޫނަކުން ނުވަތަ އެޤަވާޢިދަކުން ނުވަތަ އެއުޞޫލަކުން، އެޙައްޤުތަކާ ތަޢާރުޟުވާ މިންވަރެއް ވާނީ ބާޠިލު
އެއްޗަކަށެވެ." މިގޮތަށް ވާކަމަށާއި، އެހެންކަމުން އޭރު ބަންޑާރަބިމެއްގައިވާ މީހެއްގެ އަމިއްލަ މިލްކެއް
ނުވިއްކޭނެ ކަމަށް އޮންނަ އޮތުމުގެ
ސަބަބުން މިވިޔަފާރި
ޢާމަލާތަކީ ނުކުރެވޭނެ ކަމެއްކަމުގައި
ވެފައިވީނަމަވެސް އެއިރުވެސް އެޤާނޫނުއަސާ އެފަދަ ޤާނޫނު ބާޠިލުކަމަށް
.އިރު ޤާނޫނު ތަންފީޒު ކުރެވޭ މިންވަރު ކުޑަކަމުން އެއްސަލަތަކުގައި ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފަށް
ވެމުންދިޔަކަމީ
ފާހަގަކުރެވޭކަމެއްކަމަށް ވީހިނދުވެސް އެކަމަށް
ހުށަހެޅިނުކުތާ.
s s ފ ދ ތ 8
ބުނާކަމަށާއި،
އެހެންނަމަވެސް
ބައެއް
އ ހ33
028ދ01
އއ އދ ވ މ އ ހ އދ މ ގ
8އލާއިންކަމަށްބުނެ
(ދ) ހަތަރުވަނަ ނުކުތާއަކީ: ދިވެހިރާއްޖޭގައި މިހާރު ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ވަރަށް
ތަފްޞީލްކޮށް މިފަދަ މުޢާމަލާތަކީ އަސާސީ ޙައްޤުގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެން ކުރެވޭ މުޢާމަލާތެއްކަމަށް ވާކަމަށާއި،
އެއާ ޚިލާފުވާ ޤާނޫނެއް ނުވަތަ ބައެއްވިޔަސް އެއީ ބާޠިލު އެއްޗެއްކަމަށް ކަނޑައަޅައި ބުނެފައިވާކަމަށާއި،
މިގޮތުން ޤާނޫނުއަސާސީގެ 19 ވަނަ މާއްދާގައި "އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ނުވަތަ ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިގެން
މަނާކޮށްފައިނުވާ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ." މިހެން
ވާކަމަށާއި، އަދި ޤާނޫނުއަސާސީގެ 40 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި "މުދާ ހޯދުމާއި، މިލްކު ކުރުމާއި،
ދިނުމާއި، މުދަލުން މުޢާމަލާތް ކުރުމުގެ ޙައްޤު ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ." މިފަދައިން ވާކަމަށާއި،
މިދެންނެވުނު ދެމާއްދާގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ އަސާސީ ޙައްޤުތައް މަނާކުރާ އެއްވެސް ޤާނޫނެއް އޮވެގެން
ވާއިރު، ބަންޑާރަ ބިމެއްގައިވާ އެމީހެއްގެ ޙައްޤެއްވިއަސް ހިމެނޭނީ އެޙައްޤަކާމެދު
މުޢާމަލާތްކުރުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވާ އަސާސީ ޙައްޤެއްގެ ގޮތުގައިކަމަށާއި، އެފަދަ ޙައްޤެއް މަނާކުރާ ޤާނޫނެ
ވަނީ ބާޠިލް ޤާނޫނަކަށް ނުވަތަ ބާޠިލު ބަޔަކަށް ކަމަށްވީނަމަވެސް، މިކަންކަމަށް
ޝަރީޢަތުން ރިޢާޔަތް ކުރައްވާފައިނުވާ ކަމަށްބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
CCCOC
25
4 އ ދވ
ނ(2ށ
22 4 <
ފާނަމީ،
އެ ޤާނޫނެއް
(ބ) ފަސްވަނަ ނުކުތާއަކީ، ޤާނޫނުއަސާސީގެ 63 ވަނަ މާއްދާގައި "އެއްވެސް ޤާނޫނެއް ނުވަތަ
ޤާނޫނަކުން ބައެއްވިޔަސް މިބާބުގައި ބަޔާންވެގެންވާ އަސާސީ ޙައްޤަކާ ނުވަތަ މިނިވަންކަމަކާ ތަޢާރުޟުވާނަމަ 2
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
6
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
ދދވ
މ. ވޭމަންސްއެވެ ކިޔާ ގޯއްޗަށް އިތުރުކޮށްދިނުމަކީ މުޖުތަމަޢުގެ ފަރުދުންގެ ތެރެއިން އެއްވެސް ފަރުޖެއް،ވެހިރާއްޖޭގެ
އެޤާނޫނެއް ނުވަތަ އެޤާނޫނަކުން އެޙައްޤަކާ ނުވަތަ މިނިވަންކަމަކާ ތަޢާރުޝްވާ މިންވަރެއް ވާނީ ބާޠިލް
އެއްޗަކަށެވެ." ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި، އަދި ހަމަ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 66 ވަނަ މާއްދާގައި
"މިޤާނޫނުއަސާސީއަށް ޢަމަލުކުރާން ފަށާއިރު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިނގަމުންއަންނަ އެންމެހައި ޤާނޫނުތަކާއި
ޤަވާޢިދުތަކާއި ޤަރާރުތަކާއި އިޢުލާންތަކުގައި ބަޔާންވެފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން، މިބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ
ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމާ ތަޢާރުޝްވާ އެންމެހައި ކަންތައްތައް، މިޤާނޫނުއަސާސީ އަށް ޢަމަލުކުރާން ފެށުމާއެކު
ބާޠިލްވީއެވެ." މިހެން ބަޔާންވެފައި ވީނަމަވެސް 25 ސެޕްޓެމްބަރ 2008 ގައި މަދަނީ ކޯޓުން ކުރެއްވި
މިމައްސަލައިގެ ޙުކުމުގައި އެކަމަށް ރިޢާޔަތްކުރައްވާފައި ނުވާކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
(ޅ) ހަވަނަ ނުކުތާއަކީ: ޤާނޫނުއަސާސީގެ 144 ވަނަމާއްދާގައި "ޤާނޫނެއް ނުވަތަ ޤާނޫނެއްގެ ބައެއް
އަދިކިއެއްތަ ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ނެރޭ އަމުރެއް ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފުވާނަމަ އެޚިލާފުވާ މިންވަރު
އެއީ ބާޠިލު އެއްޗެއް ނުވަތަ ބާޠިލު ކަމެއްކަމުގައި ކަނޑައެޅުން" ކަމަށް ބުނެފައިވާއިރު 25 ސެޕްޓެމްބަރ
2008 ގެ ޙުކުމުގައި މިކަމަށް ރިޢާޔަތް ނުކުރައްވައި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުގެ
ޤާނޫނު) އާ ޚިލާފުކަމަކަށްވާތީ، މުދަލުގެ ވެރިމީހާ އޭނާގެ ފުރިހަމަ އިޚްތިޔާރުގައި މޫސާ ޤާސިމަށް ވިޔަފާރި
އުޞޫލުން ފައިސާ އަތުލައި އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން އޭގައިވާ އޭނާގެ ހުރިހައި މަސްލަޙަތެއް ނަޤުލުކޮށްފައިވާ
ވުމަކީ އެކަން ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅައިދެވޭނެ ކަމެއް ނޫންކަމުގައި ބަޔާންކޮށް ކުރައްވާފައިވާ ޙުކުމަކީ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީއާއި ޚިލާފު ޙުކުމެއްކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
(ކ) ހަތްވަނަ ނުކުތާއަކީ: މޫސާ ޤާސިމާއި ޒާހިރު އާދަމާ ދެމެދު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން
އެބިމުގައިވާ މޫސާ ޤާސިމުގެ އެންމެހައި ޙައްޤުތަކުން އޭނާ ތަނާޒުލު ވެފައިވާތީއާއި އަދި އޭގައިވަނީ ހަމައެކަނި
ބިމުގެ ވެރިފަރާތުގެ ޙައްޤުކަމަށްވާތީއާއި އެޙައްޤަށް ތަޞައްރުފު ކުރުމުގެ ބާރުވެސް ލިބިގެންވާ ފަރާތަކީ
ހަމައެކަނި ބިމުގެ ވެރިފަރާތްކަމަށާއި، އަދި އެފަރާތަކީ ދައުލަތްކަމަށްވާތީ އެޙައްޤުގެ ބައެއް
ހިފެހެއްޓޭނެ އެހެން
ދެވަނަ ފަރާތެއް ނުހުންނާނެކަމުން މިމުޢާމަލާތް ދެފަރާތް އެއްބަސްވެގެން ނިންމުމަށްފަހު މުޢާމަލާތްކުރި
އެއްފަރާތަށް ބިންކޮޅު ވިއްކުމަށް އިއުތިރާޟު ކުރެވެން ނޯންނާނެތީވެ ބިމުގެ ވެރިފަރާތުން އެކަން ކޮށްދެއްވަން
ޖެހޭނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރައްވާ ކަމަށާއި، މިކަމަށް
ގޮތުން ރޫލިންއެއް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުން
ބެލެވުނު ނަންބަރު 2
/
2-HC
-
A/2004 ޤަޟިއްޔާއިން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާކަމަށާއި، މި ދެންނެވުނު ހައިކޯޓުގެ
ޤަޟިއްޔާގެ ފާހަގަކުރެވުނު ނުކުތާތަކުގެ 3 ވަނަ ނަންބަރުގައި ".. އެގޯޅިމަގުގައި ހިމެނޭ ބަންޑާރަބިން
6 24
cu OCC
4ދ ތ ދ ތ
. (ނސިއާ ބޮހޭގެބުނޭ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029 ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
2008/HC-A/3 7
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
*2
ޝަޚުޞީ ޙައްޤަކަށް އުނިކަމެއް އަންނަކަމަކަށް ނުވާތީއާއި ދައުލަތުގެ ބަންޑާރަ އެފަދަ ބިން ބިމަކީ ދައުލަތަށް
ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ގޮތެއްގެމަތިން ތަޞައްރަފު ކުރުމުގެ ޙައްޤު ދައުލަތަށް ލިބިގެންވާ އެއްޗަކަށްވެފައި، އަދި
ބިމުގެ ވެރިފަރާތަށް އެގޯޅިމަގުގެ މައްޗަށް އޮތް އެފަރާތުގެ ޙައްޤުން ތަނާޒުލު ވެފައިވާތީ މިކަންކަމުގެ މައްޗަށް
ވިސްނާބެލުމަށްފަހު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންނަށް ފެންނަނީ ފޭމަންސްއަށް ވަންނަން އޮންނަ
ގޯޅިމަގަށް އަރާގޮތަށް އަލްމަރުޙޫމު ޑީ.އަޙުމަދުދީދީ ކުރައްވާފައިވާ ޢިމާރާތުން ގޯޅިމަގަށް އަރާފައިވާބައި
އެއިމާރާތުން ވަކިކޮށް 6 މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ނެގުމަށް .. ކުރައްވާފައިވާ ޙުކުމަށް ތާއީދުކޮށް .." މިފަދައިން
ކަމަށާއި، ވީމާ މިމައްސަލައިގައި އަލްމަރުޙޫމް މޫސާ ޤާސިމުވަނީ އޭނާގެ ޙައްޤުން މުޅިން ތަނާޒުލުވެފައިކަން
މޫސާ ޤާސިމާ ޒާހިރު އާދަމާ ދެމެދު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމުގެ މާއްދާތަކުގައިވާ ޢިބާރާތްތަކުން އެނގޭކަމަށާއި،
6
ދކީ 0ޑ 0ޑ 4
ބަޔާންވެގެނެއެވެ
COCCO
ހއ ޖ ޗ
@9ނފަ3ނއވެ
މިގޮތުން މި އެއްބަސްވުމުގެ ސުރުޚީގައި ބުނަނީ "މިދެންނެވި ޢިމާރާތް ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާލިއިރު"
މިހެންކަމަށާއި، އަދި މިއެއްބަސްވުމުގެ އެއްވަނަ މާއްދާގައިވާ، "މިއެގްރީމެންޓުގައި ބަޔާންވެގެން ޢިމާރާތަކީ
އަޅުގަނޑު މޫސާ ޤާސިމުގެ މިލްކެއްކަމަށް ވުމާއެކު މިޢިމާރާތް މޫސާ ޤާސިމު ޒާހިރު އާދަމަށް 125,000.00
ރުފިޔާއަށް ވިއްކާލައިފީމެވެ." އާއި، ދެވަނަ މާއްދާގައިވާ "އަޅުގަނޑު މޫސާ ޤާސިމުގެ އަމިއްލަ މިލްކެއްކަމަށްވާ
މިޢިމާރާތް ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާލީ" އާއި، ތިންވަނަ މާއްދާގައިވާ "މިއެގްރީމެންޓުގެ ދަށުން ވިއްކާލެވިފައިވާ
ޢިމާރާތް" އާއި، ފަސްވަނަ މާއްދާގައިވާ "މިއެގްރީމެންޓުގައި ވިއްކާލިކަމަށް ބަޔާންވެގެން ޢިމާރާތް
އަޅުގަނޑު މޫސާ ޤާސިމު ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކުމަށްފަހު" އާއި، ހަވަނަ މާއްދާގައިވާ "މިއެގްރީމެންޓުގެ ދަށުން
މިއެގްރީމެންޓުގައި
ޢިމާރާތް ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކުމަށްފަހު ވިއްކާލިއިރު" އާއި، ހަތްވަނަ
މާއްދާގައިވާ "މިއެގްރީމެންޓުގެ ދަށުން މިއެގްރީމެންޓުގައި ބަޔާންވެގެންއެވާ ޢިމާރާތް އަޅުގަނޑު މޫސާ ޤާސިމު
ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާލައިފީމެވެ. .. ދައުލަތުގެ ޤަވާޢިދަށް ބަދަލެއް އައިސްގެން ޒާހިރު އާދަމަށް ރަޖިސްޓްރީ
ކުރެވޭގޮތެއް ހަމަޖެހިއްޖެ ހިނދެއްގައި ވީއެންމެ އަވަސް ފުރުޞަތެއްގެ ތެރޭ މަތީގައި ބަޔާން ކުރެވިފައި އެވާ
ޢިމާރާތް އަޅުގަނޑު މޫސާ ޤާސިމު ޒާހިރުއާދަމަށް ރަޖިސްޓްރީކޮށްދޭން ޖެހޭނެއެވެ." އާއި، ބާރަ ވަނަ
މާއްދާގައިވާ "މިއެގްރީމެންޓުގެ ދަށުން އަހުރެމެން ދެމީހުން ޒާހިރު އާދަމާއި މޫސާ ޤާސިމަށް ލިބިގެންވާ
ވަޢުދާއި ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމުގެ އަހައްމިއްޔަތުކަން ދެފަރާތުގެ ވާރިސުންނަށް ހަމަހަމައަށް ލިބިގެންވެއެވެ.
(މާނައަކީ އެގްރީމެންޓުގައި ސޮއި ކުރި ދެފަރާތުން ކުރެފަރާތެއް މަރުވެދިޔައަސް މިއެގްރީމެންޓު އުވިދިޔައީ
އަކީނޫނެވެ. މިއެގްރީމެންޓަކީ ދެފަރާތުގެވެސް ވާރިޘުންނަށް ވާރުތަވާ އެގްރީމެންޓެކެވެ.)" މިހެންކަމަށްވާއިރު،
މިމާއްދާތަކުން ވަރަށް ސާފުކޮށް މޫސާ
ޤާސިމު މިބަންޑާރަ ބިމުގައިވާ
ޙައްޤުން
ފުރިހަމައަށް ތަނާޒުލުވެގެންފިކަން ޘާބިތުވާކަމަށާއި، އަދި ހަމައެހެންމެ ދިވެހިރާއްޖޭގެ
Ocxuc >
O U OX
|
CCCO
· 44
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
8
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
ނަންބަރު 2
/
2-HC
-
A/2004 ގައި ފާހަގަ ކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން، މިޤަޟިއްޔާގައި މޫސާ ޤާސިމްގެ
ޙައްޤުން މޫސާ ޤާސިމް ތަނާޒުލުވެފައިވާތީ އެފަރާތުން ތަނާޒުލުވި މިލްކު ހުރި ބަންޑާރަ ބިމުގެ މައްޗަށް
ބާރުހިންގޭނެ ހަމައެކަނި ފަރާތަކީ ދައުލަތްކަމަށާއި، މިހެންކަމުން ޒާހިރު އާދަމުގެ މިލްކު ހުރި ބަންޑާރަބިން
ޒާހިރު އާދަމުގެ މައްޗަށް ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްދިނުމަކަށް ބިމުގެ ވެރިފަރާތް ފިޔަވައި އެހެން ފަރާތެއްގެ ހުއްދަ
ހޯދާކަށް ނުޖެހޭނެ ކަމަށާއި، މިވާހަކަ ދަށުކޯޓުގައި ދެއްކުމުންވެސް އެކަމަށް ރިޢާޔަތް ނުކުރައްވައި މައްސަލަ
ނިންމަވާފައިވާކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ
032
ވ ނަޤީeނ
UCOCC>
8/
156
މާއްދާގައި
3 ތ ދމ 4
ސުންނަތުން
(އ) އަށްވަނަ ނުކުތާއަކީ: ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދީނަކީ
އިސްލާމްދީން ކަމަށްވެފައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޝަރުޢީ ކަންތައްތައް ކުރެވެ އިސްލާމީ އުޞޫލުތަކާ
ޤާނޫނުއަސާސީއާ ފުށުނައަރާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކުން ކަމަށް ބުނެފައިވީ ހިނދުވެސް، އިސްލާމީ ޝަރީޢަތާ އަދި
ހަމަތަކުން ސާފު ސީދާގޮތެއްގައި މިވިޔަފާރިއަކީ ޞައްޙަ އަދި ވިޔަފާރީގެ އުޞޫލުން ޢަޤުދުކުރެވިފައިވާ
ވިޔަފާރިއެއްކަން އެނގޭހިނދުވެސް އަދި ޤާނޫނުއަސާސީގެ ވަނަ
ވެސްވަނީ
"މިޤާނޫނުއަސާސީގައި "ޤާނޫނު" ބޭނުންކޮށްފައި އެވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނާއި،
މާތްރަސޫލާގެ
ކަނޑައަޅައިފައިވާ ޝަރީޢަތުގެ އުސޫލުތަކާއި، އެ ދެ އަސްލުން ދޭހަކޮށްދޭ އުސޫލުތައްވެސް ހިމެނޭގޮތަށެވެ."
މިފަދައިން ކަމަށާއި، ޝަރީޢަތުގެ އުޞޫލުތައް ކަނޑައަޅާ ގޮތުން މިލްކެއްގެ ވެރިމީހާއަކީ އެމިލްކެއްގެ މައްޗަށް
ފުރިހަމައަށް ތަޞައްރަފު ކުރެވެންޖެހޭ މީހާކަމަށާއި، މިހެންކަމުން ބަންޑާރަ ބިމެއްގައިވެސް ހުރި މިލްކަކީ
އެއިގެ ވެރިމީހާއަށް އެއިގެ މައްޗަށް ފުރިހަމައަށް ގަނެވިއްކުމުގެ މުޢާމަލާތް ކުރެވެންޖެހޭނެ އެއްޗެއްކަމަށާއި އަދި
މިއީ މަތީގައި ދެންނެވިފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 23 ވަނަ މާއްދާއިން ލިބިދީފައިވާ އަސާސީ ޙައްޤެއްކަމުން މިއާ
ޚިލާފަށް އެއްވެސް ޤަވާއިދަކުންވިއަސް އަދި ޤާނޫނަކުންވިއަސް މީހެއްގެ މިލްކަކާ ގުޅޭގޮތުން މުޢާމަލާތްކުރުމުގެ
އިޚްތިޔާރު ނިގުޅައިގަތުމަކީ ޤާނޫނުއަސާސީއާ ފުށުއަރާކަމެއްކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
COCO
· 4
(ވ) ނުވަވަނަ ނުކުތާއަކީ: މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާއަކީ ޒާހިރު އާދަމް
ޙައްޤު ހޯދުމަށް އޭނާ މަދަނީކޯޓަށް ހުށަހަޅައިގެން ބެލެވުނު މައްސަލައަކަށްވެފައި އެޤަޟިއްޔާގެ
ޙުކުމުގައި "މ. ބީޗްކޯނަރ އެކިޔާ ބަންޑާރ ގޯތީގެ ދެކުނު ފަރާތުގައި އޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ޒާހިރު
އާދަމް ކޮށްފައިވާ ޢިމާރާތްތައް ޝަރީޢަތުގެ ފަރާތުން އަޙުމަގުކޮށް އެފައިސާ ޒާހިރު އާދަމަށް އަލްމަރުޙޫމް މޫސާ
ޤާސިމްގެ ވާރިޘުންގެ ފަރާތުން ދެއްކުމުން، މ. ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަގޯތިން ޒާހިރު އާދަމް
ބައިތިއްބާފައިތިބި ބަޔަކު ނިކުތުމަށް އަންގައި ޙުކުމްކޮށް" ކަމަށް ބަޔާންކޮށް، މިފައިން ކުރެއްވި ޙުކުމަކީވެ
t
، ދިވެހިބޭޑްގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
9
2008/HC-A/307
މައްސަލަ ހުށަހެޅިފަރާތުން އެދިފައިވެސްނުވާ އަދި މައްސަލަ ހުށަހެޅި ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތާ އިދިކޮޅަށް
ކުރައްވާފައިވާ އަދި މައްސަލާގައި ހުށަހެޅިފައިވާ ކަންތައްތަކާ ބޭރު ކަމެއްކަމަށާއި އެހެންކަމުން މިޙުކުމަކީ
ޢަދުލުވެރި، އިންޞާފު ލިބިދޭ ޙުކުމެއްކަމުގައި ބެލެވެންނެތްކަމަށާއި، އަދި ޒާހިރު އާދަމްގެ ޙައްޤުގެ ބަދަލުގައި
ފައިސާ ހޯދަން ޒާހިރު އާދަމް ދަޢުވާއެ
.ވާއެއް ނުވަތަ މައްސަލައެއް ހުށަހަޅާފައި ނުވާހިނދު އެފަދަ ޢިބާރާތެއް
ބޭނުންކުރެއްވުމަކީ ޤާނޫނުއަސާސީއާއި ޚިލާފު ކަމެއްކަމަށް ޤާނޫނުއަސާސީގެ 142 ވަނަ މާއްދާއަށް ބަލާލުމުން
އެނގޭކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ.
.5
ޑތ ތ ދތ ވގތ މ ކ
އެއްގޮތްނުވާކަމަށްބުނެ
މިމައްސަލައާއިގުޅިގެން ދެފަރާތުން ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ދައްކާފައިވާ
ވާހަކަތަކަށާއި، ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ލިއުންތަކަށާއި އަދި މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު
2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ ނިމިފައިވާ ގޮތް ޝަރުޢީ އަދި ޤާނޫނީ ހަމަތަކާ
މިމ.ލ ދަފްތަރު 1578"
(މ. ބީޗްކޯނަރ) ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން ހުށަހަޅާފައިވާ
ސަބަބުތަކުގެ މައްޗަށް ޝަރުޢީ އަދި ޤާނޫނީ ނަޒަރަކުން ވިސްނައި، ބެލިއިރު، މިމައްސަލަ ބެލި
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންނަށް އަންނަނިވި ކަންތައްތައް ފާހަގަކުރެވިފައިވެއެވެ.
ccc
(ހ) ފުރަތަމަ ކަމަކީ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟި ޟިއްޔާއަކީ،
ކީ، މ.މ.ދ.ދަފްތަރު
1578 (މ. ބީޗްކޯނަރ) ޒާހިރު އާދަމް އާއި .. ބީޗްކޯނަރ މޫސާ ޤާސިމްއާއި ދެމެދު ވެފައިވާ
އެއްބަސްވުމެ
ތވުމެއްގެ ދަށުން މޫސާ ޤާސިމްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ، މ. ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ
ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައި އޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައިހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަން މޫސާ
ޤާސިމް، ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާފައިވާކަމަށްބުނެ، އެޢިމާރާތްތަކުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމް ކަމަށް
ކަނޑައަޅުއްވައި ދެއްވުންއެދި، ޒާހިރު އާދަމްގެ މަދަނީކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން ބެލެވިފައިވާ
ދ ޗަ3 4
ފަރާތުން
ހއ ހދ 4
2 ހދ
މައްސަލައެއްކަމާއި،
އިސްވެ އިޝާ ޝާރާތްކުރެވުނު ޢިމާރާތްތަކުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް ޝަރީޢަތުން
ކަނޑައަޅުއްވައި ދެއްވުންއެދި، ޒާހިރު އާދަމް ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅާފައިވާ މައްސަލާގައި، އެއިމާރާތުގެ
މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމުތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ކަނޑައެޅުއްވުމުގެ ގޮތުން މަދަނީ ކޯޓުން ނިންމަވާފައިވަނީ،
މޫސާ ޤާސިމާއި، ޒާހިރު އާދަމާއި ދެމީހުން ކޮށްފައިވާ މުޢާމަލާތަކީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން
ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 01 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/2002 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
10
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ގުލްސް
2008/HC-A/307
/
242ހން
ޤާނޫނު) ގެ 19 ވަނަ މާއްދާ (ބިމާއިވަކިން ޢިމާރާތް ވިއްކުން އަދި ރަހުނުކުރުން) އާއި، ޚިލާފަށް ކޮށްފައިވާ
ތަކަށްވާތީ، އިސްވެ އިޝާރާތްކުރެވުނު 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ
މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅައިދެވެން އެނގޭކަމާއި،
43 4 8 1
ތަންތަންގެ
ނeކުމަށްކަން
އަދި އެއިމާރާތުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމުތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ކަނޑައެޅުއްވުމުގެ އިތުރުން،
އިސްވެދެންނެވުނު އިމާރާތްތަކުގެ އަގުގެ ގޮތުގައި ޒާހިރު އާދަމް، މޫސާ ޤާސިމަށް ދީފައިވާ 125,000ރ
(އެއްލައްކަ ފަންސަވީސްހާސް ރުފިޔާ) އާއި، އަދި މ. ބީޗްކޯނާރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައި
އޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ޒާހިރު އާދަމް ކޮށްފައިވާ ޢިމާރާތްތައް ޝަރީޢަތުގެ ފަރާތުން އަޙުމަގުކޮށް
އެފައިސާ ޒާހިރު އާދަމަށް އަލްމަރްޙޫމް މޫސާ ޤާސިމްގެ ވާރިޘުންގެ ފަރާތުން ދެއްކުމުން، މ.
އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތިން ޒާހިރު އާދަމާއި، ޒާހިރު އާދަމް ބައިތިއްބާފައިތިބި
އަންގަވާފައިވާކަންވެސް މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684
ބެލުމުން
28 ހ
ބިސްކޯނަރ
ބަޔަކު
33ދ8
ނކެބޮހަށް
ޤަޟިއްޔާގެ
ޙުކުމަށް
ތތ ހ & 4
އޤީނާއކމެވެ.
(ށ) ދެވަނަ ކަމަކީ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ އިސްތިއުނާފުކުރުމަށް
ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ނުކުތާތަކުގެ މައްޗަށް ބަލާއިރު، ޒާހިރު
އާދަމްގެ ފަރާތުން ހުށަހަޅާފައިވާ ނުކުތާތައް ބިނާވެފައިވަނީ މައިގަނޑު ދެކަމެއްގެ މައްޗަށްކަން
ފާހަގަކުރެވޭކަމާއި،
ފުރަތަމަކަމަކީ، މީހެއްގެ މިލްކަކަށް ތަސައްރަފްކުރުމުގެ ބާރާއި އިޚްތިޔާރު އެމީހާގެ ކިބައިން
ނިގުޅައިނުގަނެވޭނެކަމަށާއި، މިއީ ކުރީގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 23 ވަނަ މާއްދާއިން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ
ޙައްޤެއްކަމަށާއި، މިހެން މިކަން އޮތްއިރު، ޤާނޫނުއަރ
ނުއަސާސީއާއި ޚިލާފަށް ޤާނޫނެއް ނުހެދޭނެކަމަށާއި އަދި
ޤާނޫނެއް ނުވަތަ ޤާނޫނަކުން ބައެއް ޤާނޫނުއަސާސީއާ ތަޢާރުޟްވާނަމަ އެތަޢާރުޝްވީ ބާޠިލުވާނެކަމަށް
ކުރީގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 31 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންވެފައިވާކަމަށާއި،
ދޑ
މ 4 ގދ ދވ
އަދި މިހާރުގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 40 ވަނަ މާއްދާއިން، މުދާ ހޯދުމާއި މިލްކުކުރުމުގެ ޙައްޤު
ލިބިދީފައިވާކަމަށާއި، ޤާނޫނެއް، ޤަވާއިދެއް ނުވަތަ ޤާނޫނެއްގެ ނުވަތަ ޤަވާއިދެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ ދައުލަތުގެ
އިދާރާއެއްގެ އަމުރެއްވިޔަސް ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފުވާނަމަ އެޚިލާފުވީމިންވަރު
ދިވެހިރާއްޖޭގެ
މޭ ފ ސ ހ ކA
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
ޚިތުބާ
ޤާނޫނަކުން
11
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
ޤާނޫނުއަސާސީގެ 144 އަދި 63 މިމާއްދާތަކުގައި ބަޔާންވެފައިވާކަމަށާއި، އަދި މިހާރުގެ ޤާނޫނުއަސާސީއަށް
އަމަލުކުރަން ފަށާއިރު ހިނގަމުން އަންނަ ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާއިދުތަކާއި ޤަރާރުތަކާއި އިއުލާނުތަކުގައި
ބަޔާންވެފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމާއި
ތަޢާރުޟްވާ އެންމެހައި
ބާޠިލްވާނެކަން ޤާނޫނުއަސާސީގެ ވަނަ މާއްދާގައި
ބަޔާންވެފައިވާކަމަށާއި، އަދި މިހާރުގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 19 ވަނަ މާއްދާގައި، މަނާކުރެވިފައި ނުވާ ކަންކަން
ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ލިބިދީފައިވާކަމަށާއި،
66
cucOCC
COC
އަދި މީހެއްގެ އަމިއްލަ މިލްކަކަށް އޭނާއަށް ތަޞައްރަފު ނުކުރެވޭ ޤަވާއިދެއް، އު
ފިއް، އުޞޫލެއްވާނަމަ
އެއީ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ، މުދާ ހޯދުމާއި، މުދަލުން މުޢާމަލާތުކުރުމުގެ ޙައްޤާ ތަޢާރުޟްވާ
ކަމެއްކަމަށާއި، އަދި ކީރިތި ޤުރުއާނާއި މާތް ރަސޫލާ (هلل ﷲ ޏޖه ފهله) ގެ ސުންނަތުން ކަނޑައެޅިފައިވާ
ޝަރުޢީ އުޞޫލުތައް ނިޔާކުރާގޮތުން، މިލްކުވެރިފަރާތަކީ އެމިލްކަށް ތަޞައްރަފުކުރެވެންޖެހޭނެ މީހެއްކަމަށާއި،
މިއާ ޚިލާފަށް އެއްވެސް ޤާނޫނަކުން އަދި ޤަވާއިދަކުންވިޔަސް މީހެއްގެ މިލްކަކަށް ތަޞައްރަފުކުރުމުގެ
އިޚްތިޔާރު ނިގުޅައި ނުގަނެވޭނެ ކަމަށާއި، އެގޮތަށް އެ އިޚްތިޔާރު ނިގުޅައިގަތުމަކީ ޤާނޫނުއަސާސީގައި
ކަނޑައެޅިފައިވާ، މިލްކަށް ތަޞައްރަފުކުރުމުގެ އަސާސީ ޙައްޤާ ފުށުއަރާކަމެއްކަމަށާއި، އެހެންކަމުން
މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު (ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68) ގައި، މިލްކަށް ތަސައްރަފް ނުކުރެވޭގޮތަށް
އޮތް އޮތުމަކީ، އެއީ ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފުކަމެއްކަމަށާއި، ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފު ކޮންމެ ޤާނޫނަކީ އަދި
ޤަވާއިދަކީ ނުވަތަ
ނުވަތަ ޤަވާއިދަކުން، ޤާނޫނުއަސާސީއާ ތަޢާރުޝްވާ މިންވަރު
ބާޠިލުވާނެކަމަށާއި،
އެހެންކަމުން، މޫސާ ޤާސިމުގެ އަމިއްލަ މިލްކަކަށް އޭނާއަށް ތަޞައްރަފު ނުކުރެވޭފަދަ ޤަވާއިދެއް،
އެއީ ޤާނޫނުއަސާސީއިންނާއި ޝަރުޢީ ހަމަތަކުން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ، މުދާ ހޯދުމާއި،
މުދަލުން މުޢާމަލާތުކުރުމުގެ ޙައްޤާ ތަޢާރުޟުވާ ކަމެއްކަމުގައި ބުނެ ހުށަހެޅި ހުށަހެޅުމެވެ
b ކތ ދ ތ ދ
އުޞޫލެއްވާނަމަ
(ނ) ތިންވަނަ ކަމަކީ، އިސްތިއުނާފުކުރެވިފައިމިވާ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684
ޤަޟިއްޔާއަކީ ޒާހިރު އާދަމުގެ ޙައްޤެއް ހޯދުމަށް ޒާހިރު އާދަމް މަދަނީކޯޓަށް ހުށަހެޅި މައްސަލައަކަށްވާއިރު،
މައްސަލަ ހުށަހެޅި ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތާ އިދިކޮޅަށް، މައްސަލަ ހުށަހެޅިފަރާތުން އެދިފައިނުވާ ކަމެއްގެ މައްޗައްޖޭގެ ގައި
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
12
2008/HC-A/3 07
އެޤަޟިއްޔާގައި ޙުކުމް ކުރައްވާފައިވާ ކަމަށާއި، އެހެންކަމުން މިޙުކުމަކީ ޢަދުލުވެރި، އިންޞާފު ލިބިދޭ
ޙުކުމެއްކަމުގައި ބެލެވެންނެތްކަމަށްބުނެ ހުށަހެޅި ހުށަހެޅުންކަން އެނގޭކަމެވެ.
(ށ) ހަތަރުވަނަ ކަމަކީ، ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައި އޮތް 1054
އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައިހިމެނޭ ޢިމާރާތް މޫސާ ޤާސިމް، ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާފައިވާކަމަށްބުނެ، ޒާހިރު އާދަމްގެ
ފަރާތުން މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާގައި، އެޢިމާރާތުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު
އާދަމް ކަމަށް ކަނޑައަޅުއްވައި ދެއްވުންއެދި ހުށަހަޅާފައިވަނީ، 17 ފެބްރުއަރީ 1987 ގައި މ. ބީޗްކޯނަރ
މޫސާ ޤާސިމް އާއި ޒާހިރު އާދަމް އާ ދެމެދު ވެފައިވާ "އިމާރާތް ވިއްކާލުމާ
ކުރުމާއިބެހޭ އެގްރީމެންޓް"
ބިނާކޮށްގެންކަން އެނގޭއިރު،
44
ގެ މައްޗަށް
4
*2
އެ އެގްރީމެންޓަށް ބެލިއިރު، ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައި އޮތް
31234 ފޫޓު (1054 އަކަފޫޓު) ގެ ތެރޭގައިހިމެނޭ ޢިމާރާތް -/
125000ރ. (އެއްލައްކަ ފަންސަވީސްހާސް
ރުފިޔާ) އަށް މޫސާ ޤާސިމް، ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާލައިފިކަމަށް ބަޔާންކޮށްފަ
ކޮށްފައިވާކަން، އެގްރީމެންޓުން އެނގެން
އޮތްކަމާއި،
އިސްވެ އިޝާރާތްކުރެވުނު ޢިމާރާތްތަކުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް ޝަރީޢަތުން
ކަނޑައަޅުއްވައި ދެއްވުންއެދި، ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން މަދަނީ ކޯޓަށް ހުށަހެޅި މައްސަލާގައި، މޫސާ
ޤާސިމާއި، ޒާހިރު އާދަމާއި ދެމީހުން ކޮށްފައިވާ މުޢާމަލާތަކީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން
ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 01 ވަނަމާއްދާގެ (ށ) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/2002 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ
ޤާނޫނު) ގެ 19 ވަނަ މާއްދާ (ބިމާއިވަކިން ޢިމާރާތް ވިއްކުން އަދި ރަހުނުކުރުން) އާއި، ޚިލާފަށް ކޮށްފައިވާ
ޢާމަލާތަކަށްވާތީ، އިސްވެ އިޝާރާތްކުރެވުނު 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ
މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމް ކަމަށް ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅައިދެވެން ނެތްކަމަށް،
އިސްތިއުނާފުކުރެވިފައިމިވާ މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާކަން
4 s
eނeނޤީ
4ދ ޑޑ
އިންޤިކ2
(ބ) ފަސްވަނަ ކަމަކީ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާގައި ނިންމަވާފައިވާ
އެނިންމެވުމަކީ، ޤާނޫނުއަސާސީއާއި އިސްލާމީ ޝަރީޢާގައި މިލްކަށް ތަސައްރަފްކުރުމަށް
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
476 ވޮ
13
2008/HC-A/3 7
ދެވިފައިވާ ޙައްޤާ ފުށުއަ
37 ފ ދަ
ނއ
ފުށުއަރާގޮތަށް އަދި އެޙައްޤު ނިގުޅައިގަނެވޭގޮތަށް ނިންމަވާފައިވާ ނިންމެވުމެއްކަމަށާއި،
އަސާސީއާ ޚިލާފު ކޮންމެ ޤާނޫނެއް އަދި ޤަވާއިދެއް ނުވަތަ އެޤާނޫނަކުން ނުވަތަ ޤަވާއިދަކުން،
ޤާނޫނުއަސާސީއާ ތަޢާރުޝްވާ މިންވަރު ބާޠިލުވާނެކަމަށް ޒާހިރު އާދަމުގެ ފަރާތުން ބުނެފައިވާ ބުނުމަށް
ބަލާއިރު،
684/MC/2008
2 92 22
هނ7
UCO OX
434
3
2
3 ތ
ބޭނުންކުރ
މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު
ޤަޟިއްޔާގައި ނިންމަވާފައިވާ އެނިންމެވުން
ބިނާކުރައްވާފައިވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 01 ވަނަ މާއްދާގެ
(ކ) އާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/2002 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު) ގެ 19 ވަނަ މާއްދާ (ބިމާއިވަކިން
ޢިމާރާތް ވިއްކުން އަދި ރަހުނުކުރުން) ގެ މައްޗަށް ކަމުގައިވާއިރު، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން
ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 01 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި "މީސްމީހުންގެ އަމިއްލަ ބިމާއި އެބިމުގައި ހުންނަ
ޢިމާރާތްތައް ފިޔަވައި ރަޖިސްޓްރީއެއް ކުރެވިފައިވާ އެއްޗެއް ނުވަތަ ތަނެއްގެ މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރަނީނަމަ
ރަޖިސްޓްރީދިން ފަރާތުގެ އިޢުތިރާޟް އެކަމަށް ނެތްކަމުގެ ރަސްމީ
ލިއުމެއް އޮތުން"، މިފަދައިން
ބަޔާންކޮށްފައި އޮތް އޮތުމުގެ ނުމަކީ، ރަޖިސްޓްރީއެއް ކުރެވިފައިވާ އެއްޗެއް ނުވަތަ ތަނެއްގެ މިލްކުވެރި
ފަރާތަށް އޭނާގެ މިލްކަށް ތަސައްރަފްކުރުމަށް އޮންނަންޖެހޭ ޙައްޤު ނިގުޅައިގަތުން ނޫންކަމާއި، ނަމަވެސް
އެޙައްޤު މިންކުރުމުގައި ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް ބަޔާންކުރުން ކަމާއި، އެއީ ރަޖިސްޓްރީއެއް
ކުރެވިފައިވާ ތަންތަނާއި ތަކެތީގެ މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުން ގެއްލިގެން ހިނގައިދާނެ މުހިއްމު
މަޞްލަޙަތެއް ހިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ގޮތުން ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއްކަމާއި، އެހެންކަމުން އެއީ
ޤާނޫނުއަސާސީއާއި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ މިލްކުވެރިކަމުގެ ޙައްޤާއި މިލްކަށް
ތަޞަ ޞައްރަފްކުރުމުގެ ހައްޤު ނިގުޅައިގަތުންކަމަށް، އަދި އެއީ ފުށުއަރާކަމެއްކަމުގައި ނުބެލެވޭކަމާއި، އަދި
ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 01 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އާއި ޤާނޫނު
ނަންބަރު 1/2002 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު) ގެ 19 ވަނަ މާއްދާ (ބިމާއިވަކިން ޢިމާރާތް ވިއްކުން
އަދި ރަހުނުކުރުން) އަކީ ޤާނޫނުއަސާސީއާއި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ މިލްކުވެރިކަމުގެ ޙައްޤާއި
މިލްކަށް ތަސައްރަފްކުރުމުގެ ޙައްޤާ ފުށުއަރާގޮތަށް އޮތް ތައް ނެއްކަ
ވިއްކަމުގައި މިހާތަނަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓު
އަދި ސުޕްރީމް ކޯޓުން ވިޔަސް ނިންމަވާފައިވާކަން އެނގެންނެތްކަމާ
މިކަމާއި، އަދި
ގަބޫލުކުރެވޭފަދަ ހަމައެއްވިޔަސް ދެއްކިފައިނުވާކަން ފާހަގަކުރެވޭކަމެވެ.
3 3 3 344
a eހ2
ހއ 2
2
4
ބަލަންޖެހޭ،
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 331647
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
14
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
=ތ ދ ތ ލ ޑ ވ ތ
އިންނަންފެނޭކަން
ޗާ
ވުޖޫދަށް އައުމުން ކުރީގައި ޢަމަލުކުރެވެމުން އައިގޮތް އުވި މިހާރު ޢަމަލު ކުރެވޭ ހަމައެކަނި ގޮތަކީ މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ
(ޅ) ހަވަނަ ކަމަކީ، 17 ފެބްރުއަރީ 1987 ގައި މ. ބީޗްކޯނަރ މޫސާ ޤާސިމް އާއި ޒާހިރު އާދަމް
އާ ދެމެދު ވެފައިވާ "އިމާރާތް ވިއްކާލުމާއިބެހޭ އެގްރީމެންޓް" ގެ ދަށުން މޫސާ ޤާސިމް ޒާހިރު އާދަމަށް
ވިއްކާލާފައިވާކަމަށް ބުނާ އިމާރާތަކީ ބަންޑާރަ ބިމެއްގައި ހުރި އިމާރާތެއްކަމާއި، މީސްމީހުންނަށް ދޫކުރެވިފައިވާ
ބަންޑާރަ ބިންބިމުގައި ހުންނަ އިމާރާތްތަކުގެ މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމުގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު
(ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/2002) އަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން އަމަލުކުރެވެމުން ދިޔައީ މިލްކުވެރިކަން
ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު (ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68) ގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ކަމާއި، މިޤާނޫނުގެ 01 ވަނަ މާއްދާގެ
(ކ) ގައި ވާފަދައިން، ބަންޑާރަ ބިމެއްގައި ހުންނަ، މީހެއްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ ތަނެއްގެ
މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރަނީނަމަ، ރަޖިސްޓަރީ ދިންފަރާތުގެ އިޢުތިރާޟް އެކަމަށް ނެތްކަމުގެ ރަސްމީ ލިއުމެއް
އެނގޭކަމާއި، ނަމަވެސް މ. ބީޗްކޯނަރ މޫސާ ޤާސިމް ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާލާފައިވާކަމަށް
އިމާރާތަކީ ބަންޑާރަ ބިމެއްގައި ހުރި އިމާރާތެއްކަމަށް ވާއިރު، ރަޖިސްޓަރީ ދިން ފަރާތުން ބިމުގެ
ވެރިފަރާތުން) އެކަމަށް އިޢުތިރާޟް ނުކުރާ ކަމުގެ ލިއުމެއް މޫސާ ޤާސިމަށް އަދި ޒާހިރު އާދަމަށްވިޔަސް
ހޯދިފައިނުވާކަމާއި، މިކަމާގުޅެގޮތުން ފެންނަން އޮތް ލިއުމަކީ 10 އޮކްޓޯބަރ 1999 ގައި މޫސާ ޤާސިމް
ލާފައިވާ ސިޓީއަކަށް 13 އޮކްޓޯބަރ 1999 ގައި މާލޭ މުނިސިޕަލްޓީ އިން ދީފައިވާ ނަންބަރު 488/99
"އަމިއްލަމީހުން ފޮނުވާ ސިޓީގެ ޖަވާބު" ކަމާއި، އެޖަވާބުގައިވަނީ "ބަންޑާރަ ގޯތި ގޯތީގައި ހުންނަ އިމާރާތް
ވިއްކުމުގެ ހުއްދަ ދޫކުރާގޮތަށް ހަމަޖެހިފައެއްނުވެއެވެ." މިފަދައިންކަން އެނގޭކަމެވެ.
(ކ) ހަތްވަނަ ކަމަކީ، 17 ފެބްރުއަރީ 1987 ގައި ބީޗްކޯނަރ މޫސާ ޤާސިމް އާއި ޒާހިރު
އާދަމް އާ ދެމެދު ވެފައިވާ އިމާރާތް ވިއްކާލުމާއިބެހޭ އެގްރީމެންޓް" ދަށުން މޫސާ ޤާސިމް ޒާހިރު އާދަމަށް
ވިއްކާލާފައިވާކަމަށް ބުނާ އިމާރާތަކީ ބަންޑާރަ ބިމެއްގައި ހުރި އިމާރާތެއްކަމަށް ވެފައި، އެއިމާރާތުގެ
މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކުރުމަށް އެއިރު އަމަލުކުރެވެމުންދިޔަ ހަމަތަކާއި އުޞޫލުތަކުގެ މަތިން ފުރިހަމަވާންޖެހޭ
ފުރިހަމަވެފައި ނުވާކަމާއި، މޫސާ ޤާސިމް ޒާހިރު އާދަމަށް ވިއްކާލާފައިވާކަމަށް ބުނާ މިއިމާރާތުގެ
މިލްކުވެރިކަމުގެ
ކަމުގެ މައްސަލަ ކޯޓަށް ހުށަހެޅިފައިވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު (ޤާނޫނު ނަންބަރު
1/2002) އަށް އަމަލުކުރަން ފެށި ފަހުން ކަމާއި،
ޒާހިރު އާދަމްގެ ފަރާތުން މަދަނީ ކޯޓަށް ހުށަހެޅި ދަޢުވާ ފޯމުގެ "މައްސަލާގައި ކަން ހިނގާފައިވާ
ގޮތުގެ ތަފްޞީލު" ގެ 4 ވަނަ ނަންބަރުގައި، "ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/2002" ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު"
4
ކަންކަން
4 2
އައިކޯޓް
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029، ފެކްސް: 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
15
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
3
4
4 ކ އދ
އިނެވެވޭނޭކަމާއި،
ކަމުގައިވުން" މިފަދައިން ބަޔާންކޮށްފައިވާއިރު، ބިމާބެހޭ ޤާނޫނުގެ 19 ވަނަ މާއްދާގައިވާގޮތުން އެއްވެސް
ގޯއްޗެއް ނުވަތަ ބިމެއްގައިވާ އިމާރާތެއް، އެ ބިމާ ވަތްކަކުން ނުވިއްކޭނެކަން ބަޔާންކޮށްފައިވާކަމާއި، އެޤާނޫނުގެ
18 ވަނަ މާއްދާގައިވާގޮތުން، ދިރިއުޅުމަށް ދޫކުރެވިފައިވާ ބަންޑާރަ ގޯއްޗެއް، އެގޯއްޗެއް ދޫކޮށްފައިވާ ފަރާތުން
މިޤާނޫނުގެ 16 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން އެގޯއްޗެއްގެ ބިން ގަތުމަށްފަހު މެނުވީ ވިއްކައިނު
އަދި މިގޮތަށް ބަންޑާރަ ބިން ގަތުމަށްފަހު ވިއްކާލުމުގައިވެސް ފުރިހަމަވާންޖެހޭ އެހެން ކަންތައްތަކެއްވާކަންވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނުގެ 18 ވަނަ މާއްދާއިން އެނގޭކަމާއި،
ބީޗްކޯނަރ ގޯތީގެ ރަޖިސްޓަރީއަށް ބެލުމުން އެގޯއްޗަކީ ބަންޑާރަ ގޯއްޗެއްކަން އެނގޭއިރު،
ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/2002" (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު) އަށް ބަލާއިރު، ބަންޑާރަ ގޯތިވެސް
އެއްވެސް ގޯއްޗެއް ނުވަތަ ބިމެއްގައިވާ އިމާރާތެއް، އެ ބިމާ ވަތްކަކުން ނުވިއްކޭނެކަން
ޑ 34
2
ހ43,2ނ
ދޗް 0 =ތ ދ ތ ދ ތ
ބަޔާންކޮށްފައިވާކަން އެނގޭކަމެވެ.
(އ) އަށްވަނަ ކަމަކީ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާ އިސްތިއުނާފްކުރުމަށް
ހުށަހެޅި މިމައްސަލާގައި ޒާހިރު އާދަމުގެ ފަރާތުން ހަވާލާދީފައިވާ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު
2
/
2-HC
-
A/2004 ޤަޟިއްޔާއަށާއި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 116/HC-A/2002 ޤަޟިއްޔާއަށް
ބެލިއިރު، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާގެ ޙަޤީޤަތްތައް ހުރީ ބަޔާންކުރެވިދިޔަ ފަދައިން
ކަމުގައިވާއިރު، މަދަނީ ކޯޓުގެ މިޤަޟިއްޔާ އާއި، ޙަވާލާދެވިފައިވާ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ދެޤަޟިއްޔާއަކީ
ތަފާތުތަކެއްހުރި، ޤަޟިއްޔާތަކެއްކަން ފާހަގަކުރެވޭކަމާއި،
79 82 8
އއ 03ނން
މިގޮތުން، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2
/
2-HC
-
A/2004 ޤަޟިއްޔާ އަށް ބަލާއިރު،
އެޤަޟިއްޔާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވަނީ، މީހަކަށް ދޫކުރެވިފައިވާ ބަންޑާރަ ބިމެއްގައި ހުރި އިމާރާތެއް އެހެން
ފަރާތަކަށް ވިއްކައި އެއިމާރާތުގެ މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުވުމުގެ މައްސަލައެއް ނޫންކަމާއި، އެމައްސަލައަކީ މީހެއްގެ
ގޯއްޗަށް ވަދެ ނިކުމެ ހެދުމަށްޓަކައި އޮތް ގޯޅި މަގެއް ހިމަނައިގެން އެގޯތި އޭރު ރަޖިސްޓަރީ ކުރެވިފައިވާ
ފަރާތުން ހެދި އިމާރާތެއްގެ މައްސަލަ ކަމާއި، އެގޯޅިމަގަކީ އެހެން ޢާންމު ފަރުދެއްގެ ޙައްޤެއް ހިމެނިފައިވާ
އަދި އެގޯޅި މަގުގެ މައްޗަށް ދައުލަތުގެ ބަންޑާރަ ބިމުގެ ވެރިފަރާތަށް އޮތް ޙައްޤުން ބިމުގެ
ވެރި ފަރާތުން ތަނާޒުލް ވެފައިވާކަންވެސް އެނގެން އޮތްކަން އެޤަޟިއްޔާގެ ޝަރީޢަތް ނިމުނުގޮތުގެ ރިޕޯޓުން
އެނގެން އޮތްކަމާއި،
މ 4
8
22
2 ހއ
ނއ ނނ640
ދިވެހިރާއްޖޭގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 331647
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
ތ'ހ3
16
2008/HC-A/3
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 116/HC-A/2002 ޤަޟިއްޔާއަށް ބެލިއިރު، އެޤަޟިއްޔާގައި
ބަޔާންކޮށްފައިވާ ބަންޑާރަ ގޯތީގައި ހިމެނޭ 1000 އަކަ ފޫޓުގެ ތެރޭގައިވާ އިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަނުގެ
މިލްކުވެރިފަރާތަކީ އެތަންތަން ގަތްފަރާތް ކަމުގައި، މަދަނީ ކޯޓުގެ ނަންބަރު 2001/MC/786 ޤަޟިއްޔާއިން
12 ޖޫން 2001 ގައި ނިންމަވާފައިވާ ނިންމެވުމަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުން ތާއީދު ކުރައްވާފައިވަނީ،
އެތަންތަން ވިއްކުމާބެހޭ ވިޔަފާރީގެ މައްސަލައިގެ އީޖާބާއި ޤަބޫލު ހިނގާފައިވަނީ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި
ކަމަށްވެފައި، އެތަންތަނުގެ މިލްކުވެރިކަން ބަދަލުކޮށްފައިވަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 9/68 (މިލްކުވެރިކަން
ބަދަލުކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 1 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ރަޖިސްޓަރީ ދިން ފަރާތުގެ
ތިރާޝް އެކަމަށް ނެތްކަމުގެ ރަސްމީ ލިއުމެއް މަދަނީ ކޯޓުގެ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅިފައި
އޮތުމުންނާއި، އަދި އޭގެ އިތުރުން ޤާނޫނު ނަންބަރު 28/76 (ސަރުކާރުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްފައި ހުންނަ
އަމިއްލަ ތަކެތި ދީ ނުވަތަ ވިއްކުމާބެހޭ ޤާނޫނު) ގައިވާފަދަ ދަރަންޏެއް އެތަންތަން ވިއްކިފަރާތުގެ
ސާބިތުވެފައި ނެތްކަން އެނގެން އޮންނާތީ އެކަންކަމުގެ
މައްޗަށް ބައްލަވައިގެންކަން
e42ރ
8 2
މައްޗަށް
އެނގެން
އޮންނަކަމެވެ.
(ވ) ނުވަވަނަ ކަމަކީ، މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާއަކީ ޒާހިރު އާދަމް
އޭނާގެ ޙައްޤު ހޯދުމަށް މަދަނީކޯޓަށް ހުށަހަޅައިގެން ބެލެވުނު މައްސަލައަކަށްވެފައި އެޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމުގައި
މ.ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރ ގޯތީގެ ދެކުނު ފަރާތުގައި އޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ޒާހިރު އާދަމް
ކޮށްފައިވާ ޢިމާރާތްތައް ޝަރީޢަތުގެ ފަރާތުން އަޙުމަގުކޮށް އެފައިސާ ޒާހިރު އާދަމަށް އަލްމަރުޙޫމް މޫސާ
ޤާސިމްގެ ވާރިޘުންގެ ފަރާތުން ދެއްކުމުން، ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަގޯތިން ޒާހިރު އާދަމް
ބައިތިއްބާފައިތިބި ބަޔަކު ނިކުތުމަށް އަންގައި ޙުކުމްކޮށް" މައްސަލަ ނިންމި ކަމުގައި ބަޔާންކުރައްވައި
ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ކަނޑައެޅުއްވުމަކީ، މަދަނީ ދަޢުވާތައް ފައިޞަލާ ކުރުމުގައި ޢަމަލު ކުރަމުން އައިސްފައިވާ
ގޮތާއި ޚިލާފު، އަދި ދަޢުވާކުރި ފަރާތުން އެދިފައިނުވާ ކަމެއްގެ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ
އެނގޭތީ، އިސްތިއުނާފުކުރެވިފައިމިވާ، މަދަނީކޯޓުގެ
ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމުގެ ބަޔާންކުރެވިދިޔަބައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 296/HC-A/2008
ޤަޟިއްޔާގައި ބާޠިލްކޮށްފައިވާކަން އެނގެން އޮތުމުން، ޒާހިރު އާދަމުގެ ފަރާތުން އިސްތިއުނާފުކުރެވިފައިވާ
މިނުކުތާއާމެދު މިޤަޟިއްޔާގައި ގޮތެއް ކަނޑައަޅަންޖެހޭކަމަކަށް ނުފެނެއެވެ.
ކަ
މައްޗަށް
އެޅުއްވުމެއްކަން
684/MC/2008
cccc
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހި
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029، ފެކްސް: 331647
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv
17
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލްސް
2008/HC-A/307
cu o
10
(މ) ދިހަވަނަ ކަމަކީ، އިސްވެ ބަޔާންކުރެވިދިޔަ ކަންކަން އިސްވެ ބަޔާންކުރެވިދިޔަ ގޮތުގެ މަތިން
ހުރުމާއެކު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުން މިމައްސަލަ ބެލި ފަނޑިޔާރުންނަށް އިއްތިފާޤުވެވިފައިވަނީ،
ބީޗްކޯނަރ
މޫސާ ޤާސިމްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރ ގޯތީގެ
ދެކުނުފަރާތުގައިއޮތް 1054 އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަނުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ
ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅައިދެވެން ނެތްކަމަށް މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684
ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމުގައި ކަނޑައަޅުއްވައި ނިންމަވާފައިވާ ނިންމެވުމަށް ބަދަލު ގެންނަންޖެހޭފަދަ ޝަރުއީ އަދި
ޤާނޫނީ ސަބަބެއްވިޔަސް ނެތްކަމަށެވެ.
377
ދެންފަހެ، އިސްވެ ބަޔާންކުރެވިދިޔަ ސަބަބުތައް އެފަދައިން ހުރުމުން، މ. ބީޗްކޯނަރ މޫސާ ޤާސިމްގެ
ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ ބީޗްކޯނަރ އެވެކިޔާ ބަންޑާރަ ގޯތީގެ ދެކުނުފަރާތުގައިއޮތް 1054
އަކަފޫޓުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޢިމާރާތްތަކާއި ވަޅުފަދަ ތަންތަނުގެ މިލްކުވެރިފަރާތަކީ ޒާހިރު އާދަމްކަމަށް
ޝަރީޢަތުން ކަނޑައަޅައިދެވެން ނެތްކަމަށް މަދަނީކޯޓުގެ ނަންބަރު 2008/MC/684 ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމުގައި
ކަނޑައަޅުއްވައި ނިންމަވާފައިވާ ނިންމެވުން ރަނގަޅުކަމަށް މިމައްސަލަ ބެލި މިކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ
އިއްތިފާޤުން ކަނޑައަޅައި މައްސަލަ ނިންމީއެވެ.
މިޤަޟިއްޔާ ބަލައި ނިޔާކަނޑައެޅީގެ
ޢަބްދުﷲ ޙަމީދު
ޝުޢައިބު ޙުސައިން ޒަކަރިއްޔާ
(ފަނޑިޔާރު)
(ފަނޑިޔާރު)
(ފަނޑިޔާރު)
ދިވެހިރާއްޖޭގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒުހިނގުން، މާލެ! ދިވެހިރާއްޖެ، ޕޯން 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ވެބްސައިޓް www.highcourt.gov.mv