ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމްކޯޓްގް ނަންބަރު 2008/SC-C/02 ޤަޟިއްޔާ
بمضامین ایم
ސުޕްރީމް ކޯޓު
t
މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court
Male', Republic of Maldives
ޝަރީޢަތް ނިމުނުގޮތުގެ ޚުލާސާ
0
ޤަޟިއްޔާ ނަންބަރު: 02/SC
-
C/2008
ހުށަހެޅި ފަރާތް: ސޯޝަލް ލިބަރަލް ޕާޓީ
މައްސަލައިގެ ބާވަތް: ދުސްތޫރީ މައްސަލައެއް
• ހުށަހެޅުނު ތާރީޚް: 23-09-2008
• ނިމުނު ތާރީޚް :
2008-10-2:
0
ނިމުނު ގަޑި: 14:45
ހަދާ
20 ސެޕްޓެމްބަރު 2008 ވަނަ ދުވަހު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް
ކުރިމަތިލާފައިވާކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން އިޢުލާނުކުރައްވާފައިވާ މއ.ކިނބިގަސްދޮށުގޭ މައުމޫނު
ޢަބްދުލް ޤައްޔޫމު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް ކުރިމަތިލުމަކީ ޤާނޫނު އަސާސީއާ ޚިލާފުކަމެއްކަމަށް ބުނެ
މއ.ކިނބިގަސްދޮށުގޭ މައުމޫނު ޢަބްދުލް ޤައްޔޫމު، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް ކުރިމަތިލުމަށް ޝަރުޠު
ފުރިހަމަނުވާކަމަށް ކަނޑައަވާދެއްވުމަށްއެދި ޤާނޫނު އަސާސީގެ 115 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އިލެކްޝަންސް
ކޮމިޝަނުގެ މައްޗަށް ސޯޝަލް ލިބަރަލް ޕާޓީގެ ފަރާތުން ސުޕްރީމް ކޯޓަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ދަޢުވާއެކެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓު، މުލީއާގެ، މެދުޒިޔާރަތްމަގު، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court, Mulee'aage, Medhuziyaarai Magu, Male', Republic of Maldives
ފޯން:3009990
960
Phone
;
do ފެކްސް:3008554
960
00 :Fax
107
3- މިމައްސަލައިގެ ދެފަރާތުން ދެއްކި ވާހަކަތަކާއި ހުށަހެޅި ލިޔުންތަކުގެ މައްޗަށް ބަލާއިރު
މިމައްސަލައަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 107 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) މާނަކުރުމާމެދު
ޚިލާފުވެފައިވާ މައްސަލައެއްކަން އެނގެއެވެ.
2- ޤާނޫނުއަސާސީގެ
މާއްދާގެ ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވަނީ
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ ދައުރަކީ ފަސްއަހަރު ދުވަހެވެ. އަދި، މި ޤާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަޤާމަށް އިންތިޚާބުކުރެވޭ އެއްވެސް މީހަކަށް ވިދިވިދިގެން ނުވަތަ އެނޫން ގޮތަކަށްވެސް
ދެދައުރަށްވުރެ ގިނަދުވަހު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމެއް ނުފުރޭނެއެވެ.
3- ލިޔެވިފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީއެއްގެ ޢިބާރާތް ތަފްސީރުކުރުމުގައި ޝަރުއީ ކޯޓުތަކުން ގެންގުޅޭ
މިންގަނޑުތަކާއި އުޞޫލުތަކަށް ރިޢާޔަތްކުރާއިރު އެންމެ ފުރަތަމަ ބަލަންޖެހެނީ ޤާނޫނުއަސާސީއެއް އެކަށައެޅި
ފަރާތުގެ ނިޔަތުގެ މައްޗަށްކަން އެނގެއެވެ. ލިޔެވިފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީގެ ޢިބާރާތެއް ދޭހަކޮށްގަތުމަށްޓަކައި
ބަލަންޖެހެނީ ޤާނޫނު އެކަށައަޅާ ފަރާތާއި ޤާނޫނު ތަޞްދީޤުކުރާ ފަރާތުގެ ނިޔަތަށްކަން އެނގެއެވެ.
މިނިޔަތް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ބަލަންޖެހެނީ ޤާނޫނުއަސާސީގައިވާ ޢިބާރާތްތަކާއި ލަފްޒުތަކުން
ދޭހަވާ މާނައަށެވެ. މިގޮތުން ބަލަންޖެހޭ މައިގަނޑު އުޞޫލަކީ ޤާނޫނު އެކަށައަޅާ ދުވަސްވަރުތިބި
ހަމަވިސްނުންތެރި ބަޔަކު ޤާނޫނުއަސާސީގެ ޢިބާރާތުން ދޭހަވާ ޢާއްމު މާނަކަމަށް ނުވަތަ ޖުމްލަ މާނަކަމަށް
ކަނޑައަޅާ މާނައަށެވެ.
40
ޢާއްމުކޮށް
ސީދާ ސަރީޙަބަހުން ކަނޑައެޅި ސާފުކޮށް އޮތް ޢިބާރާތެއްނަމަ އެއިންދޭހަވާ މާނައަކީ ޤާނޫނު
އެކަށައަޅާފަރާތުން ޤަސްދުކުރި މާނަކަމުގައިވާނެއެވެ. ތަފްސީރުކުރުމުގެ އެނޫން ވަސީލަތްތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް
ޤާނޫނުއަސާސީ ތަފްސީރުކުރަންޖެހެނީ ޢިބާރާތުގެ މާނައަށް އޮޅުން އަރާގޮތަކަށް އޮތްނަމައެވެ. އަދި
އެއްމާނައަށްވުރެ ގިނަ މާނަ ދޭހަކުރެވޭގޮތަކަށް ނުވަތަ ސާފުނޫންގޮތަކަށް ޢިބާރާތް އޮތްނަމައެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓު، މުލީއާގެ، މެދުޒިޔާރަތްމަގު، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court, Mulee'aage, Medhuziyaarai Magu, Male", Republic of Maldives
ފޯން: 3009990
960
09 :Phone ފެކްސް:308554
960
30 :Fax
-4
ލިޔެވިފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީއެއްގައި އެކުލެވޭ ގިނަ އުޞޫލުތަކެއް ޢުރުފް ނުވަތަ ޤަޟާއީ
ނިންމުންތައް ފަދަ އަސްލުތަކަކުން ނެގިދާނެކަމާ ނަމަވެސް ލިޔެވިފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީއެއްގައި އެކުލެވޭ
އެންމެހައި އުޞޫލުތައް ނުވަތަ ގިނަ އުޞޫލުތައް ހުންނަންޖެހޭނީ ލިޔެވިފައިކަމަށް ދުސްތޫރީ ޢިލްމުވެރިން
44 0.4
ބުރަވާކަން އެނގެއެވެ
.
ދިވެހިރާއްޖޭގައި 1932 ވަނަ އަހަރު ލިޔެގެން، ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީ ފާސްކުރި ތާރީޚުން
ފެނިގެން ރާއްޖޭގައި ޢަމަލުކުރެވިފައިވަނީ އެއިރަކު
ޤާނޫނުއަސާސީގައި ލިޔެވިފައިވާ
ޢަމަލުކުރެވޭ
އުޞޫލުތަކަށްކަން އެނގެއެވެ.
-5
އޮންނާކަށް
ދުސްތޫރީ ޤާނޫނުގެ ޢިލްމުވެރިން ބުރަވާގޮތުގައި ޤާނޫނުއަސާސީ އުވޭ އެތަކެއްގޮތެއް
އެނގެއެވެ. އޭގެތެރޭގައި ޤާނޫނުއަސާސީގެ ހުރިހައި ނައްޞުތައް އިޞްލާޙުކޮށްގެން،
ޤާނޫނުއަސާސީ އިޞްލާޙުކުރުން ހިމެނޭކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. އަމަލުކުރެވެމުންދާ ޤާނޫނުއަސާސީއެއްގެ ބައެއް
ނައްޞުތައް އިޞްލާޙުކުރުމަކީ އެޤާނޫނުއަސާސީ އުވެންޖެހޭކަމެއްކަމަށް ނުވިޔަސް ހުރިހައި ނައްޞުތައް
އިޞްލާޙުކުރުމަކީ ކުރީގެ ނައްޞު އުވޭގޮތެއްކަމަށް ދުސްތޫރީ ޢިލްމުވެރިން ބުރަވާކަން އެނގެއެވެ. އަދި
ޤާނޫނުއަސާސީއެއްގެ ހުރިހައި ނައްޞުތައް އިޞްލާޙުކޮށް ކުރީގެ ނައްޞުތައް އުވާލެވެނީ މުޖްތަމައަކަށް
އައިސްފައިވާ ސިޔާސީ، އިޤްތިޞާދީ އަދި އިޖްތިމާޢީ ބަދަލުތަކަކާއި ފައި ހަމަކުރުމަށް ޤާނޫނުއަސާސީގައި
އެކުލެވޭ އުޞޫލުތަކާއި ޙުކުމްތައް ނުކުޅެދިފައިވާކަން ހާމަވުމުންކަމާއި، އަދި ޤާނޫނުއަސާސީން ބައެއް
ނައްޞުތައް އިޞްލާޙުކުރުމަކީ އެފަދަ ޙާލަތަކަށް ފުދޭނޭ ޙައްލަކަށް ނުވުމުންކަން އެނގެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ
މިފަދަ ޙާލަތުގައި މުޖްތަމަޢުގެ މިބުނިފަދަ ބަދަލުތަކާ އެއްގޮތްވާނޭ އާޤާނޫނުއަސާސީއެއް އެކަށައެޅުން
ލާޒިމުވާނެއެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓު،މުލީއާގެ، މެދުޒިޔާރަތްމަގު، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court, Mulee'aage, Medhuziyaarai Magu, Male', Republic of Maldives
ދެން. 3009996
960
30 :Phone ފެކްސް:3008554
960
0 :Fax
#
>
6- ދުސްތޫރީ ޢިލްމުވެރިން ބުރަވާގޮތުގައި ޤާނޫނުހަދާ ބާރުން އާދައިގެ ޤާނޫނުތައް
ޢާއްމުގޮތެއްގައި އިޞްލާޙުކުރާ އިޖްރާއާތުތަކެއްގެ ދަށުން ޤާނޫނުއަސާސީގެ ބައެއް ނައްޞުތައް އިޞްލާޙު
ކުރުން ޤާނޫނު އަސާސީއެއްގެ ނައްޞުން ބައެއް ފަހަރު ހުއްދަކުރެވޭކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ
ދުސްތޫރީ ޢިލްމުވެރިން ބުރަވާގޮތުގައި ޤާނޫނު އަސާސީއެއްގެ ހުރިހައި ނައްޞުތައް އިޞްލާޙުކޮށް
އާޤާނޫނުއަސާސީއެއް އެކަށައަޅައި ކުރިންއޮތް ޤާނޫނުއަސާސީއުވާލުމުގެ ބާރުލިބިގެންވާނީ ޤާނޫނުއަސާސީ
އެކަށައެޅުމުގެ ބާރު ލިބިފައިވާ ތައުސީސީ މުއައްސަސާއަކަށްކަމަށާއި އެ މުއައްސަސާވާންވާނީ ރައްޔިތުން
ތަމްސީލުކުރެވޭ އަދި ދައުލަތުގެ ސިޔާދަތުގެ ނަމުގައި ވާހަކަދެއްކި މުއައްސަސާއަކަށްކަން އެނގެއެވެ. އެގޮތުން
ބަލާއިރު 7 އޮގަސްޓް 2008 ގައި ޢަމަލުކުރެވެންފެށި ޤާނޫނުއަސާ އެކަށައެޅި ރައްޔިތުންގެ ޚާއްސަ
މަޖިލީހަކީ މިފަދަ މުއައްސަސާއެއްކަން އެނގެއެވެ.
-1
1932 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ރާއްޖޭގައި ހިންގުނު އެންމެހައި ޤާނޫނު
އަސާސީތަކަށް ބަލާއިރު، ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީ ހިންގަން ފެށީ 6 ޑިސެމްބަރ 1932 ގައެވެ. އޭގެ ފަހުގައި
14 ފަހަރަށް ޤާނޫނުއަސާސީ ބަދަލުކޮށްފައިވާކަން އެނގެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ޤާނޫނުއަސާސީ މުޅިން
އިޞްލާޙުކުރި ކޮންމެފަހަރަކު ކުރިން ހިންގަމުންއައި ޤާނޫނުއަސާސީ ބާޠިލުވެފައިވާކަން އެނގެއެވެ. އަދި އަލަށް
ހިންގަން ފަށާ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބާޠިލުވި ޤާނޫނުއަސާސީއާ އެއްގޮތްވާ އުޞޫލެއް ހިމެނުނު ކަމުގައިވިޔަސް
އެއުޞޫލަށް ޤާނޫނީ ބާރެއް ލިބިފައިވަނީ ކުރީގެ ޤާނޫނުއަސާސީގައި އެއުޞޫލު ހިމެނިފައިވާތީނޫންކަން
އެނގެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެއުޞޫލަށް ޤާނޫނީ ބާރު ލިބިފައިވަނީ އަލަށް ޢަމަލުކުރަންފަށާ ޤާނޫނުއަސާސީގައި
އެއުޞޫލު ހިމެނުނީތީކަން އެނގެއެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓު، މުލީއާގެ، މެދުޒިޔާރަތްމަގު، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court, Mulee'aage, Medhuziyaarai Magu, Male', Republic of Maldives
ދީޘް
0
ފޯން: 3009994
960
30 :Phone ފެކްސް:3008554
960
0 :Fax
ދިވެހި
-8
47 04:
ޤާނޫނީ އުޞޫލުތަކަށް ބަލާއިރު، އަލަށް ފާސްވާ ޤާނޫނަކީ އަލަށް އެކުލަވާލެވުނު
ޤާނޫނަކަށްވިޔަސް ނުވަތަ އިޞްލާޙުކުރެވުނު ޤާނޫނަކަށް ވިޔަސް އެޤާނޫނުގެ ޙުކުމެއް ނުވަތަ އުޞޫލެއްވިޔަސް
ވޭތުވެދިޔަ ޒަމާނުގެ މައްޗަކަށް ނުވަތަ ވޭތުވެދިޔަ ހާދިސާއެއްގެ މައްޗަކަށް ނުހިންގުމަކީ އެއާމެދު ޚިލާފެއްނެތް
ޤާނޫނީ އުޞޫލެއްކަން އެނގެއެވެ. އިސްތިސްނާ ގޮތެއްގައިވެސް ވޭތުވެ ދިޔަ ކަމަކަށް ނުވަތަ ވޭތުވެދިޔަ
ޒަމާނުގެ ތެރެއަށް އަލަށް ހިންގަންފެށި ޤާނޫނެއްގެ ޙުކުމް ނުވަތަ އުޞޫލެއްވިޔަސް ހިންގޭނީ އަލަށް ފާސްވި
ޤާނޫނުގައި އެގޮތަށް ކަނޑައެޅި ބަޔާންކޮށްފައިވާނަމަ، ނުވަތަ އެހެން ޤާނޫނަކުންވިޔަސް
އެފަދަ
އިސްތިސްނާއަކަށް ތަންދޭނަމަކަން އެނގެއެވެ.
-9
4 4411x 434
ގޮތަކަށްވެސް
ރައީސުލްޖުމް
7 އޮގަސްޓް 2008 ވަނަ ދުވަހު ޢަމަލުކުރަން ފެށި ޤާނޫނުއަސާސީގެ 107 ވަނަ
މާއްދާގެ (ހ) ގައި "އަދި މިޤާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަޤާމަށް އިންތިޚާބުކުރެވޭ
އެއްވެސް މީހަކަށް ވިދިވިދިގެން ނުވަތަ
ށްވެސް ދެދައުރަށްވުރެ ގިނަދުވަހު
މިލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމެއް ނުފުރޭނެއެވެ. މިގޮތަށް ފާސްކޮށްފައިވާއިރު ޤާނޫނުއަސާސީ
އިޞްލާޙުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ރައްޔިތުންގެ ޚާއްޞަ މަޖިލީހުން ކުރިއިރު "ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ ދެދައުރު
ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ މީހަކަށް އަލުން އެމަޤާމްއަށް ކުރިމައްޗެއް ނުވެވޭނެކަން" ސާފު ބަހުން އޮތް މާއްދާ
ބޭއްވުމަށް ރައްޔިތުންގެ ޚާއްޞަ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށްފައިނުވާތީ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 107 ވަނަ މާއްދާ
ފާސްކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ޚާއްޞަ މަޖިލީހުގެ ނިޔަތަކީ ކުރިން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމު
ފަސްއަހަރުގެ ދެދައުރު ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ މީހަކު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް ކުރިމަތިނުލެވޭގޮތް
ހެދުންކަން ސާބިތުކުރެވެން ނެތްކަން އެނގެއެވެ.
ބަ2
ސުޕްރީމް ކޯޓު، މުލީއާގެ، މެދުޒިޔާރަތްމަގު، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court, Mulee 'aage, Medhoziyaarai Magu, Male', Republic of Maldives
ފޯން 309990
960
Phne
:
do ފެކްސް.308554 960 :Fax
10- މިޤާނޫނުއަސާސީއަށް ޢަމަލުކުރާން ފެށުމުން 1998 ޖެނުއަރީ ވަނަ ދުވަހު
ޢަމަލުކުރާން ފަށާފައިވާ "ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނުއަސާސީ" އުވުނީކަމަށް 2008 އޮގަސްޓް 7
ވަނަ ދުވަހު ޢަމަލުކުރަންފަށާފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީގެ 293 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާކަން
އެނގެއެވެ.
099
ނުކުމެi
ވީމާ،
03.
2008 ސެޕްޓެމްބަރ 20 ވަނަ ދުވަހު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް
ކުރިމަތިލާފައިވާކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަންއިން އިޢުލާންކޮށްފައިވާ ކިނބިގަސްދޮށުގޭ މައުމޫން
ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް ކުރިމަތިލާފައިވަނީ، ޤާނޫނުއަސާސީގެ 107 ވަނަ މާއްދާގެ
(ހ) އާއި އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތީންކަން ސާބިތުވާތީ މއ.ކިނބިގަސްދޮށުގޭ މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމަށް ޝަރުތު ފުރިހަމަވާކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ނިންމި ނިންމުން
ޙުކުމްކޮށްފީމެވެ.
މއ އމ ގތ
އެޙަކަމަށް ހުކުމެ
ޓް4
ސުޕްރީމްކޯޓު، މުލީއާގެ، މެދުޒިޔާރަތްމަގު،މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ
Supreme Court, Mulee'aage, Medhuziyaarai Magu, Male', Republic of Maldives
ފޯން: 3009998
960 (0 :Phone ފެކްސް:3308554
960
Fax
:
O0