ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު 2018/HC-A/47 ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމް
l
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސާ
2018/HC-A/47
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓު
ދިވެހިރާއްޖެ
ބޮޑު
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސާ
ޤަޟިއްޔާ ނަންބަރ: 47/HC
-
A/2018
• އިސްތިއުނާފުކުރި ފަރާތް:
* ނަން: އަބްދުﷲ ނާހިދު
އައިޑީކާޑު ނަންބަރ: A315994
*
ދާއިމީ އެޑްރެސް: އަލްފާ | ރ. މީދޫ
، މިހާރުގެ އެޑްރެސް: އަލްފާ | ރ. މީދޫ
• އިސްތިއުނާފު ރައްދުވި ފަރާތް:
* ނަން: ޙައުޒާން ނިޘާ
އައިޑީކާޑު ނަންބަރ:A305179
ނިޝާމް
އެޑްރެސް: ދިލްކަޝްވިލާ | ގއ. ދާންދޫ
މިހާރުގެ އެޑްރެސް: ދިލްކަޝްވިލާ / ގއ. ދާންދޫ
*
1,
ނިމުނު ތާރީޚް: 05
ރަޖަބް
1439
ޖިސްޓްރީކުރެވުނު ތާރީޚް: 06 ރަބީޢުލްއާޚިރު 1439
24 ޑިސެމްބަރ 2017
22
2018
އިސްތިއުނާފުކުރެވުން ޤަޟިއްޔާ ނަންބަރު: 2016/Cv-C/2251
ނިންމެވިކޯޓު: ސިވިލް ކޯޓު
މައްސަލައިގެ ބާވަތް: އެއްބަސްވުމާމެދު ޚިލާފް އުފެދިގެން ހުށަހަޅާ މައްސަލަ
ހުށަހެޅި ތާރީޚް: 18-10-2016 ނިމުނު ތާރީޚް: 28-09-2017
• މައްލަ ބެލި ފަނޑިޔާރުންގެ މަޖިލިސް:
ފަނޑިޔާރު އަބްދުﷲ ޙަމީދު ފަނޑިޔާރު މުޙައްމަދު ނިޔާޒު ފަނޑިޔާރު ޢަލީ ސަމީރު
(ރިޔާސަތު)
*A;
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އެބުރުޒު ހިނހިގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
2
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
ދަޢުވާގެ ޚުލާޞާ
މިއީ، ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު 2016/Cv-C/2251 ޤަޟިއްޔާ އެކޯޓުން ނިންމާފައިވަނީ
ޝަރުޢީ އަދި ޤާނޫނީ ހަމަތަކާއި ޚިލާފަށްކަމަށްބުނެ، މީދޫ | އަލްފާ، ޢަބްދުﷲ ނާހިދު ގެ ފަރާތުން
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފުކުރުމުން ބަލާފައިވާ ޤަޟިއްޔާއެކެވެ. މިޤަޟިއްޔާގައި، އިސްތިއުނާފު
ރައްދުވާ ފަރާތަކީ ގއ. ދާންދޫ ދިލްކަޝްވިލާ، ޙައުޒާން ނިޘާމް އެވެ.
.
ފާހަގަކުރެވުނު ނުކުތާތައް:
01- އިސްތިއުނާފް މިކުރެވޭ ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު 2016/Cv-C/2251 ޤަޟިއްޔާގެ
ޝަރީޢަތް ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓަށް ބެލިއިރު، އެޤަޟިއްޔާއަކީ ރ. މީދޫ / އަލްފާ، ޢަބްދުﷲ ނާހިދު އާއި
ދާންދޫ / ދިލްކަޝްވިލާ، ޙައުޒާން ނިޘާމް އާއި ދެމެދު 01 ފެބްރުއަރީ 2016 ގައި އެއްބަސްވެ ސޮއިކުރެވުނު
އެގްރީމެންޓްގެ ދަށުން ޢަބްދުﷲ ނާހިދު އަނބުރާ އަދާކުރާ ގޮތަށް 750,000.00ރ. (ހަތްލައްކަ
ފަންސާސްހާސް ރުފިޔާ) ގެންގޮސް އަނބުރާ އަދާކުރުމަށް ދެފަރާތުން އެއްބަސްވެފައިވާ ގޮތާއި ޚިލާފްވެ
ބުނެވިދިޔަ ފައިސާ އަނބުރާ ލިބިދީފައި ނުވާކަމަށާއި، އެފައިސާ އަނބުރާ ދެއްކެންދެން ސެކިއުރިޓީ
ގެރެންޓީއެއްގެ ގޮތުގައި ޢަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ ނަންބަރު
A4253B
-
03-16
-
E "ރިޝްވާ" ނަމަކަށްކިޔާ ބޯޓު ރަހުނުކޮށް އެބޯޓުގެ ރަޖިސްޓްރީ ހައުޒާން ނިޘާމް އާއި
ޙަވާލުކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި، އަދި ދެފަރާތުގެ ދެމެދު ބަޔާންކުރެވުނު އެގްރީމެންޓްގައިވާ ފައިސާ އަދާކުރުމަށް
ދޫކުރެވިފައިވާ ޗެކްތަކުގެ ތެރެއިން އެއްވެސް ޗެކަކަށް ފައިސާ ނުނެގި ޗެކްތައް ބައުންސް ވެއްޖެނަމަ ފައިސާގެ
ގެރެންޓީއަށް ރަހުނު ކުރެވުނު ބޯޓު ފައިސާދިން ފަރާތުގެ ނަމަށް ބަދަލުކުރުމުގެ އިތުރުން ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގައި
މުޅި ޖުމްލައިގެ %5 (ފަހެއް އިންސައްތަ) ކޮންމެ ދުވަހަކަށް ލިބިދޭންޖެހޭނެކަމަށް ބުނެވިދިޔަ އެގްރިމެންޓްގެ
06 ވަނަ މާއްދާއާއި
10 ވަނަ މާއްދާގައި އެއްބަސްވެފައިވާކަމަށާއި އަދި އެގްރީމެންޓްގެ 11 ވަނަ
މާއްދާގައިވާފަދަ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެގެން ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅަންޖެހޭ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެއްޖެނަމަ އިދާރީ ލީގަލް
ޚަރަދުގެ ގޮތުގައި 60,000.00ރ. (ފަސްދޮޅަސްހާސް ރުފިޔާ) ހޯދުމަށް އެދި ގއ. ދާންދޫ / ދިލްކަޝްވިލާ،
. ނިޝާމް ގެ ފަރާތުން ދަޢުވާކުރުމުން ބަލާފައިވާ ޤަޟިއްޔާއެއްކަމާއި،
ހ( 4
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029 ، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
3
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
COOC
އެޤަޟިއްޔާ ބައްލަވައި ކުރައްވާފައިވާ ޙުކުމުގައި، "ދެންފަހެ، އިސްވެފާހަގަކުރެވުނު
ފިކުތާތަކަށާއި ހުށަހެޅިފައިވާ ބަޔާންތަކާއި ލިޔުންތަކުގެ މައްޗަށް ރިޢާޔަތްކޮށް ބަލާއިރު މީދޫ "އަލްފާ"
ޢަބްދުﷲ ނާހިދު އާއި ގއ. ދާންދޫ / ދިލްކަޝްވިލާ ޙައުޒާން ނިޘާމް އާއި ދެމެދު 01 ފެބްރުއަރީ 2016
ގައި އެއްބަސްވެ ސޮއިކުރެވުނު އެގްރީމެންޓްގެ ދަށުން ޢަބްދުﷲ ނާހިދު އަނބުރާ އަދާކުރާ ގޮތަށް ޙައުޒާން
ނިޘާމްގެ އަތުން 750,000.00ރ. (ހަތްލައްކަ ފަންސާސްހާސް ރުފިޔާ) ނަގާފައިވާ ކަމާއި، މިފައިސާ
އަނބުރާ ދެއްކެންދެން ސެކިއުރިޓީ ގެރެންޓީއެއްގެ ގޮތުގައި ޢަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ
ކުރެވިފައިވާ ރ. ނަންބަރު A4253B
-
03-16
-
E "ރިޝްވާ" ނަމަކަށްކިޔާ ބޯޓް މިދަރަންޏަށް ރަހުނުކޮށް
ބޯޓުގެ ރަޖިސްޓްރީ ހައުޒާން ނިޘާމް އާއި ޙަވާލުކޮށްފައިވާކަމާއި، ބަޔާންވެދިޔަ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން އަނބުރާ
ކާގޮތަށް ނެގިފައިސާގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ޢަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ފަރާތުން ޙައުޒާ
އުޒާން ނިޘާމަށް އަނބުރާ
ދައްކާފައިވާކަން ޝަރީޢަތަށް ސާބިތުވާފަދަ ކާފިހެއްކެއް ދަޢުވާލިބޭ ފަރާތުން ދައްކާފައިނުވާތީ ބަޔާންވެދިޔަ
އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ދަރަންޏަށް ނަގާފައިވާ 750,000.00ރ. (ހަތްލައްކަ ފަންސާސްހާސް ރުފިޔާ) އާއި،
އެއްބަސްވުމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެ މަތީން ފައިސާ އަދާކޮށްފައި ނުވާތީ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ގެއްލުމުގެ
ބަދަލުގެ ގޮތުގައި ދުވާލަކަށް %5 (ފަހެއް އިންސައްތަ) އިގެ ރޭޓުން ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާއާއި މައްސަލަ
ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅަންޖެހުމުގެ ސަބަބުން އެއްބަސްވުމުގެ 11 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ދޭންޖެހޭ -/60,000ރ.
(ފަސްދޮޅަސްހާސް ރުފިޔާ) އާއި މިއެންމެހާ ފައިސާގެ ޖުމްލަ ޢަދަދުގެ ތެރެއިން ދަޢުވާކުރާ ޙައުޒާން ނިޘާމްގެ
ފަރާތުން މިދަޢުވާގައި ހޯދުމަށް އެދިފައިވާ 1,095,000.00ރ. (އެއްމިލިޔަން ނުވަދިހަ ފަސްހާސް ރުފިޔާ)
އަކީ ދަޢުވާކުރާ ގއ. ދާންދޫ / ދިލްކަޝްވިލާ ޙައުޒާން ނިޘާމަށް ދައުވާލިބޭ ރ. މީދޫ | އަލްފާ ޢަބްދު
ނާހިދު ދޭންޖެހޭ ފައިސާއެއްކަން މަދަނީ މިންގަނޑުން ޝަރީޢަތަށް ސާބިތުވެއްޖެ ކަމަށް ކަނޑައަޅައި މިފައިސާ
އުޒާން ނިޘާމަށް ލިބިދިނުމުގެ ގޮތުން 28 ސެޕްޓެމްބަރ 2017 މިދުވަހުން ފެށިގެން މަދުވެގެން އެމަހަކަށް
ޖެހޭވަރު އެމަހަކު ސިވިލްކޯޓަށް ފައިސާ ދައްކަމުން ގޮސް މީލާދީ 08 (އަށެއް) މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި
މިފައިސާ 1,095,000.00ރ. (އެއްމިލިޔަން ނުވަދިހަ ފަސްހާސް ރުފިޔާ) ދައްކާ ދަރަނި ޚަލާސް ކުރުމަށް
ދަޢުވާލިބޭ މީދޫ | އަލްފާ ޢަބްދުﷲ ނާހިދު (އައިޑީ ކާޑުނަންބަރު A315994) އަށް އަންގައި
ކުމްކޮށްފީމެވެ." މިގޮތަށް ޙުކުމްކޮށްފައިވާކަން އެޤަޟިއްޔާގެ ޝަރީޢަތް ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓުން އެނގެން
ucouc
ޙުކުމް
ޑ
އޮވެއެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029 ، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
4
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
#
02- އިސްވެ ބަޔާންކުރެވުނު ގޮތުގެ މަތީން ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު 2016/Cv-C/2251
ޤަޟިއްޔާގައި ޙުކުމްކުރެއްވުމާއި ގުޅިގެން މީދޫ / އަމްފާ، އަބްދުﷲ ނާހިދު ގެ ފަރާތުން އެޤަޟިއްޔާ
އިސްތިއުނާފު ކުރަމުން، އަންނަނިވި ނުކުތާތައް ފާހަގަކޮށް އެނުކުތާތަކާއި މެދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ
ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ވާހަކަދައްކާފައިވެއެވެ.
* ފުރަތަމަ ނުކުތާއަކީ: ދެފަރާތުގެ ދެމެދު ވެވިފައިވާ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ޙައުޒާން ނިޘާމްގެ
ފަރާތުން ޢަބްދުﷲ ނާހިދުއަށް ދޭންޖެހޭނީ 700,000.00ރ. (ހައްލައްކަ ރުފިޔާ) ކަމާއި، ނަމަވެސް ޙައުޒާން
ނިޘާމްގެ އަތުން ޢަބްދުﷲ ނާޙިދުއަށް ލިބިފައިވަނީ 300،000.00ރ. (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ) ކަން ޢަބްދު
ނާޙިދުގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅި ހެކިންގެ ހެކިބަހުން އެނގޭއިރު، އެ ހެކިބަހަށް އެއްވެސް ވަރަކަށް ޝަރީޢަތުން
ރިޢާޔަތްނުކޮށް މައްސަލަ ނިންމާފައިވާ ކަމަށްބުނެ ހުށަހަޅާފައިވާ ނުކުތާ އެވެ.
* ދެވަނަ ނުކުތާއަކީ: ލީގަލް ފީ އަކީ ހުއްދަ ލިބިގެންވާ ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ލައްވާ މަސައްކަތް
ކުރުވާނަމަ ދޭންޖެހޭ އުޖޫރައެއްނަމަވެސް ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ޤާނޫނީ ވަކީލަކަށް ޝަރުއީ މަރުހަލާގައި
ފައިސާ ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށް ޙައުޒާން ނިޘާމް ޚަރަދުކުރިކަން އެގޭފަދަ ހެއްކެއް ހުށަހަޅާފައިނުވާއިރު،
އެފައިސާ ދެއްކުމަށް އަމުރުކޮށް މައްސަލަ ނިންމާފައިވާ ކަމަށްބުނެ ހުށަހަޅާފައިވާ ނުކުތާ އެވެ.
ތިންވަނަ ނުކުތާއަކީ: އަބްދުﷲ ނާހިދު ޙައުޒާން ނިޝާމް އަށް ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ޙައުޒާން
ނިޘާމް އެދިގެން އަޙްމަދު އިޝާންއާއި ޙަވާލުކޮށްފައިވާކަން ޢަބްދުﷲ ނާހިދު ހުށަހެޅި ހެކިންކަމުގައިވާ
ކަނޑޫދޫ | ހުވަނދުމާގެ، އަޙްމަދު ޙަލީލު އާއި ގދ. ފިޔޯރީ / ނޫރަންމާގެ، ޘަފަރުﷲ ފަހުމީގެ ހެކިބަހުން
އެނގެން އޮންނަ އިރު އެ ފައިސާ އާއި ޙަވާލުވި ފަރާތުން ފައިސާ ލިބިފައިވާ ކަމަށް ޝަރީޢަތުގައި
އިއުތިރާފްވެފައިވާއިރު، ހެކިންގެ ހެކިބަހަށް ޝަރީޢަތުން ރިޢާޔަތްކުރުމެއް ނެތި މައްސަލަ ނިންމާފައިވާ
ކަމަށްބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާއެވެ.
.4
03- ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު 2016/Cv-C/2251 ޤަޟިއްޔާގެ ޝަރީޢަތް ނިމުނު ގޮތުގެ
ރިޕޯޓަށާއި، އެޤަޟިއްޔާ އިސްތިއުނާފު ކުރުމަށް ރ. މީދޫ | އަލްފާ، ޢަބްދުﷲ ނާހިދު ގެ ފަރާތުން
ހުށަހަޅާފައިވާ ނުކުތާތަކަށާއި، އެނުކުތާތަކާއި ގުޅިގެން ދެފަރާތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ޝަރީޢަތުގެ
އެހިރާއްa
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އެބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029 ، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
5
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
މަޖިލީހުގައި ދައްކާފައިވާ ވާހަކައަށާއި، މައްސަލައާއި ގުޅުންހުރި ލިޔުންތަކަށް ބަލާއިރު އަންނަނިވި ކަންތައްތައް
ޝަރީޢަތަށް ފާހަގަކުރެވެއެވެ.
3.1- ފުރަތަމަ ކަމަކީ: އިސްތިއުނާފް ކުރާ ފަރާތާއި އިސްތިއުނާފު ރައްދުވާ ފަރާތާއި ދެމެދު 01 ފެބުރުއަރީ
2016ގައި ވެފައިވާ "ވިޔަފާރި އުޞޫލުން ފައިސާ ދޫކުރުމުގެ އެގްރީމެންޓް" އެއްވަނަ މާއްދާއަށް ބަލާއިރު،
އެމާއްދާގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވަނީ؛
"މިއެގްރީމެންޓުގެ ދަށުން ފައިސާ ދޫކުރި ފަރާތުން ވަނީ ފައިސާ ނެގި ފަރާތަށް ވިޔަފާރީގެ
އުޞޫލުން އަބުރާ ދައްކާގޮތަށް -/750000(ހަތްލައްކަ ފަންސާސް) ދިވެހިރުފިޔާ ދީފައެވެ. އަދި
މިއެގްރީމެންޓްގައި ސޮއިކުރެވުނު ވަގުތު ފައިސާ ދޫކުރި ފަރާތުންވަނީ -/750000(ހައްލައްކަ
ފަންސާސް) ދިވެހިރުފިޔާ ފައިސާ ނެގި ފަރާތަށް ދީޙަވާލުކޮށްފައެވެ."
މިފަދައިންކަމަށްވާއިރު، މިމާއްދާގެ ނައްޞުން، ފައިސާ ދީ ޙަވާލުކޮށްފައިވާކަން ސާފުކޮށް އެގެން އޮތްއިރު،
ކިތާބީ ހެކިން ސާބިތުވާކަމެއް، ޝަފަހީ ހެކިން ނަފީ ކުރުމަކީ އިސްތިސްނާވީ ގޮތެއްގައި މެނުވީ ކުރެވިދާނެ
ކަމެއް ނޫންކަމާއި، ޝަފަހީ ހެކީ (oral evidence)ގެ މައްޗަށް ކިތާބީ ހެކި
(evidence ގަދަވެގެންވާ ކަން އެއީ އިސްތިޤްރާރުވެފައިވާ އުޞޫލެއްކަމާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ
ނަންބަރު: 17/SC
-
A/2010 ޤަޟިއްޔާގައި މިއުޞޫލު ބަޔާންކޮށްފައިވާކަމާއި، އެޤަޟިއްޔާގައި ބަޔާން
ކޮށްފައިވަނީ؛
"...ޝަރީއަތުން ކަންކަން ސާބިތުކުރުމުގެ ވަސީލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކިތާބީ (ޑޮކިއުމެންޓްރީ)
ހެއްކާއި ޝަފަހީ (އޯރަލް) ހެއްކާއި މިދެވަސީލަތުގެ ތެރެއިން، ޝަފަހީ ހެއްކަކީ ކިތާބީ
ހެއްކަށްވުރެ، ސާބިތުވުމުގެ ބާރުގެ ޙައިޘިއްޔަތުން ބަލި ވަސީލަތެއްކަމާއި.."
މިފަދައިންނެވެ. އަދި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމްކޯޓުގެ ނަންބަރު: 02/SC-A/2010ގައި މިއުޞޫލާބެހޭ ގޮތުން
ބަޔާން ކޮށްފައިވެއެވެ؛
(documentary
cu o
"...ޚަޞްމުންގެ މެދުގައި މުޢާމަލާތްތައް ޘާބިތު ކުރުމަށްޓަކާ އެކުލަވާލެވޭ ޚާއްޞަ ކިތާބީ
މުސްތަނަދަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެހައި ޖުރިސްޑިކްޝަންތަކުން ޤަބޫލުކުރާ ކިތާބީ ދަލީލު
(documentary evidence) ތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދަލީލު ކަމާއި، ޢާންމު އުޞޫލެއްގެ
ގޮތުން އެފަދަ ކިތާބީ ދަލީލުތަކުން ޘާބިތުވާ ކަމަކާއި ޚިލާފަށް ކަމެއް ޘާބިތު ކުރެވޭނީ ހަމައެފަދަ
ކިތާބީ ދަލީލަކުން ކަމުގައި އޮންނަ އޮތުމަކީ އިސްތިސްނާއެއް ނެތި އޮންނަ އުޞޫލެއް
هން
ދިވެހިރާއްޖޭގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އެބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029 ، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
6
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
ކިތާބީ ހެއްކާއި ޝަފަހީ ހެއްކާބެހޭ ބަޔާންކުރެވުނު، އުޞޫލަށް ބަލާއިރު، މިޤަޟިއްޔާގައި އިސްތިއުނާފް ކުރާ
ފަރާތާއި އިސްތިއުނާފް ރައްދުވާ ފަރާތާއި ދެމެދުގައި ވެފައިވާ "ވިޔާފާރި އުޞޫލުން ފައިސާ ދޫކުރުމުގެ
އެގްރީމެންޓް"އަކީ މިމުޢާމަލާތުގެ ބައިވެރިންގެ މެދުގައި އެ މުޢާމަލާތެއް ޘާބިތުކުރުމަށްޓައި އެކުލަވާލެވިފައިވާ
"ޚާއްޞަ" މުސްތަނަދެއްކަމާއި، މިމުސްތަނަދުން ދެވައްތަރެއްގެ ހުއްޖަތް ޤާއިމް ކުރެވޭ ކަމާއި، ފުރަތަމަ
ހުއްޖަތަކީ، މުސްތަނަދުގައި ސޮއިކުރި ފަރާތުން އިންކާރު ނުކުރާހާހިނދަކު، އެ މުސްތަނަކީ އޭގައި
ސޮއިކޮށްފައިވާ ފަރާތުން ދީފައިވާ މުސްތަނަދެއްކަމުގައި ޤާއިމުވާ ޙުއްޖަތްކަމާއި ދެވަނަ ހުއްޖަތަކީ
މުސްތަނަދުގައި ވާރިދުވެފައިވާ ބަޔާންތަކާއި ވަޤާއިޢު (content) އަކީ އޭގެ އިދިކޮޅު ޘާބިތު
ނުކޮށްދެވޭހާހިނދަކު ޞައްހަ ބަޔާންތަކަކާއި ވަޤާއިޢުތައް ކަމުގައި ޤާއިމުވާ ޙުއްޖައްކަމާއި، "ވިޔާފާރީ
އުޞޫލުން ފައިސާ ދޫކުރުމުގެ އެގްރީމެންޓް" އަށް އިސްތިއުނާފް ކުރާ ފަރާތުން އިންކާރުކޮށްފައި ނެތްކަމާއި
ނަމަވެސް އެލިޔުމުގެ 1 ވަނަ ނަންބަރުގައި ހިމެނޭ ފައިސާގެ ޢަދަދަށް އިސްތިއުނާފް ކުރާ ޢަބްދުﷲ ނާހިދުގެ
ފަރާތުން އިންކާރުކޮށް، ޢަބްދުﷲ ނާހިދު އަށް ލިބުނުކަން ކިތާބީ ހެކިން ޘާބިތުވާން އޮތް ފައިސާގެ މިންވަރު
ނުލިބޭ ކަމަށާއި، ޢަބްދުﷲ ނާހިދުއަށް ލިބިފައިވަނީ -/300000ރ(ތިންލައްކަ ރުފިޔާ) ކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި
ދިފާޢީ ދަޢުވާ (counter claim) މަދަނީ މިންގަނޑުން ސާބިތުކުރުމަށްޓަކައި ޢަބްދުﷲ ނާހިދު އުފުލާންޖެހޭ
ހެކި ދެއްކުމުގެ ބުރަ (evidential burden) ޢަބްދުﷲ ނާހިދުއަށް އުފުލިފައިނެތްކަމާއި، ކިތާބީ ހެކިން
ޘާބިތުވެފައި އޮތް ފައިސާގެ މިންވަރު، ބަލިކަށިވެގެންދާފަދަ ކިތްބީ އަދި ޝަފަހީ ހެއްކެއްވިޔަސް ޢަބްދު
ނާހިދުއަށް ޝަރީޢަތަށް ހުށަހެޅިފައި ނެތްކަން މިޤަޟިއްޔާއާއެކު ހުށަހެޅު ލިޔުންތަކުން އެގެން އޮންނަކަމާއި،
ޙައުޒާން ނިޒާމްގެ އަތުން ޢަބްދުﷲ ނާހިދުއަށް ލިބިފައިވަނީ -/
300000ރ(ތިންލައްކަ) ރުފިޔާކަމަށް ބުނެ،
ހުށަހެޅި ދިފާޢީ ދަޢުވާ ސާބިތު ކުރުމަށް އަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅި ޝަފަހީ ހެކީގެ ތެރެއިން
ގދ. ފިޔޯރީ | ނޫރަންމާގެ ޝަފަރުﷲ ފަހުމީގެ ހެކިބަހުގައި، "ޙައުޒާން ނިޘާމް އަތުން ޢަބްދުﷲ ނާހިދު
ތިންލައްކަ ރުފިޔާ ނެގި ކަމުގެ ލިޔުމެއް އަޅުގަނޑު ދުށީމެވެ." މިފަދައިން ބުނެފައިވާއިރު، ކުރިން ބަޔާންވެދިޔަ
އެއްބަސްވުމުގެ 1 ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާން ކުރާ ފައިސާގެ ޢަދަދު ނަފީކުރަން ހެކިވެރިޔާ ބުނާ ލިޔުން
އަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ފަރާތުން ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅާފައި ނުވާކަންވެސް އެގެން އޮންނަކަމާއި، އެހެންކަމުން،
މިނުކުތާއާއި ގުޅިގެން ޝަރީޢަތާއި ޤާނޫނު ތަޠުބީޤު ކުރުމުގައި ދަށުކޯޓަށް އޮޅުމެއް އަރާފައިވާ ކަމަށް ބެލޭނެ
ޝަރުޢީ އަދި ޤާނޫނީ ސަބަބެއް ނެތެވެ.
ccc
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އެބުރުޒު ހިނހިގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
7
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސާ
2018/HC-A/47
ޑ 8
4
Ju
21
Occ
3.2- ދެވަނަ ކަމަކީ: އިސްތިއުނާފް ކުރާ ފަރާތާއި އިސްތިއުނާފް ރައްދުވާ ފަރާތާއި ދެމެދުގައި ވެފައިވާ
"ވިޔާފާރީގެ އުސޫލުން ފައިސާ ދޫކުރުމުގެ އެގްރީމެންޓް' އަށް ބަލާއިރު، އެއެގް
.ގްރީމެންޓްގެ 11ވަނަ މާއްދާގައި؟
މިއެގްރީމެންޓުގެ 10 ވަނަ މާއްދާއާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރަންޖެހޭ ޙާލަތުގައި ފައިސާ ދޫކުރި
ފަރާތުން ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ގެ ގޮތުގައި ދޭންޖެހޭ -/60000 (ފަސްދޮޅަސްހާސް)
ދިވެހި ރުފިޔާވެސް ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ދޫކުރި ފަރާތަށް ދިނުމަށް ފައިސާ ނެގި
ފަރާތުން އެއްބަސްވެއެވެ."
h
މިފަދައިން ބަޔާން ކޮށްފައި އޮންނަ އޮތުމަށް ބަލާއިރު، ޚިލާފު އުފެދިފައިވަނީ "ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ފީ"
އަކީ ހުއްދަ ލިބިގެންވާ ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ލައްވާ މަސައްކަތް ކުރުވާނަމަ، ނަގައިދޭންޖެހޭ ފީ
އެއްތޯ ނުވަތަ
ނޫންތޯ ކަމާއި، މިސުވާލަށް ޝަރީޢަތުން ބަލާއިރު، ތިރީގައިވާ ސަބަބުތައް އެހެން ހުރުމާއިއެކު "ޤާނޫނީ
ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ފީ" ޝަރީޢަތް މެދުވެރިކޮށް ނަގައިދެވެނީ ހަމައެކަނި ޤާނޫނީ ވަކީލުކަމުގެ ހުއްދަ ލިބިފައިވާ
ވަކީލުންނަށްކަން ސާފުކޮށް އެގެން އޮންނަކަމާއިގެ
ucu
ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަކީލުގެ ފީ، އަނެއް ޚަޞްމުގެ އަތުން ނަގައިދެވޭނެ ގޮތްތަކެއް ބަޔާން ކުރާ
ޤާނޫނެއް އަދި ގަވާއިދެއް އަދި މިހާތަނަށް ނެތްނަމަވެސް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގައި ޤާނޫނީ ވަކީލުން ވަކާލާތު
ކުރަމުން އައިސްފައިވަނީ ލިޔެވި ތަދުވީން ކުރެވިފައިވާ ޤަވާޢިދުތަކެއްގެ ދަށުންކަން، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ
ތާރީޚަށް ބަލާއިރު ފެންނަން އޮންނަކަމާއި، 1932 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން، ކޮންމެ ކަހަލަ
ޝަރީޢަތެއްގައިވެސް ވަކީލުން ގެންދިއުމީ ހެޔޮވެގެންވާ ކަމެއްކަމަށް ބަޔާން ކޮށްފައިވާކަން އެގެން އޮންނަކަމާއި،
އަދި ވަކީލުން ކަމުގައި ފުދޭނީ ޝަރީޢަތާއި ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނު ދަންނަ މީހުން ކަމުގައި ބަޔާންކޮށް، އެކަން
ޤައިދުކޮށްފައިވާ ކަން އެގެން އޮންނަކަމާއި، އަދި ޤާނޫނީ ވަކީލުކަމުގެ ދާއިރާ އިތުރަށް ބަޔާން ކުޅައުމުގެ ގޮތުން
1954 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން، ކޮންމެ ކަހަލަ ޤަޟިއްޔާއެއްގައި ނަމަވެސް، ވަކީލުން ގެންދިއުމީ ހުއްދަ
ކަމެއްކަމަށް ބަޔާން ކުރުމާއިއެކު، ވަކީލެއް ކަމުގައިވެވޭނީ، ދައުލަތުގެ ފަރާތުން، އެކަމަށްޓަކައި، ކަނޑައަޅާ
އިމްތިހާނަކުން ފާސްވެ، ސަނަދު ލިބިފައިވާ މީހަކަށެވެ، މިފަދައިން ލިޔެ ބަޔާންކޮށްފައިވާކަން އެގެން
އޮންނަކަމާއި، އެއަށްފަހު ޤާނޫނީ ވަކީލުންނާއި ގޮތުން ހެދެމުންދިޔަ ޤަވާޢިދުތަކުގައި މިއުޞޫލު
އިސްތިޤްރާރުވެފައިވާ ކަން އެގެން އޮންނަކަމާއި މިގޮތުން ބަލާއިރު، ޝަރީޢަތް ކުރުމާއިބެހޭ ގޮތުން ހެދިފައިވާ
ޤަވާޢިދު 6 ގެ 178 ވަނަ މާއްދާ ގައި ބަޔާން ކުރާ "ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ބަދަލު ޤަބޫލު ކުރުމާއި،
ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވަކާލާތު ކުރުމަށް ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހާޒިރުވުމުގެ ޤަވާޢިދު" ގެ 7ވަނަ
މާއްދާއަށް ބަލާއިރު، އެމާއްދާގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވަނީ،
46
4
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އެބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން 3325029 ، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
8
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
"..މިގޮތުން ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ޙާޟިރުވާ މީހަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޝަރުޢީ ކޯޓުތަކުގައި
ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ހައިޞިއްޔަތުން ވަކާލާތު ކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބިފައިވާ ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ކަމުގައި
ވާންވާނެއެވެ.
މިފަދައިން ކަމާއި، އޭގެފަހުން 01 ޑިސެމްބަރ 2002 ގައި ޢަމަލު ކުރެވެމުންދިޔަ "ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަކާލާތު
ކުރާ ވަކީލުންނާބެހޭ ގަވާއިދު" ގެ 2 ވަނަ މާއްދާގެ 1 ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވަނީ،
"ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ހައިޞިއްޔަތުން ވަކާލާތު ކުރެވޭނީ މިނިސްޓްރީ އޮފް
ޖަސްޓިހުގެ ޤާނޫނީ ވަކީލުންގެ ރަޖިސްޓްރީގައި ގަވާއިދުން ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ
ފަރާތްތަކަށެވެ."
cu o
އެއަށްފަހު، ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމްކޯޓުގެ ނަންބަރު: SC/2012
/
01 (03 ޖޫން
2012) ސަރކިއުލަރގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ "ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގައި ވަކާލާތުކުރާ ޤާނޫނީ ވަކީލުންނާބެހޭ
ޤަވާޢިދު ގެ 2 ވަނަ މާއްދާގެ 2 ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވަނީ،
ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ކޯޓެއްގައި ވަކާލާތުކުރެވޭނީ، ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން
ވަކާލާތު ކުރުމުގެ ހުއްދަ އޮތުމުގެ އިތުރަށް އެކޯޓެއްގައި ވަކާލާތު ކުރާ ޤާނޫނީ ވަކީލުންގެ
ރަޖިސްޓްރީގައި ޤަވާއިދުން ރަޖިސްޓްރީކޮށް އެކޯޓެއްގައި ވަކާލާތުކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބިފައިވާ
މީހުންނަށެވެ.”
މިއިން އަންގައިދޭ ކަމަކީ، ޤާނޫނީ ވަކީލަކީ ހަމަޖެހިފައިވާ ޤަވާޢިދާ އެއްގޮތްވާގޮތުގެ މަތިން ޤާނޫނީ ވަކީލުކަމުގެ
ހުއްދަ ލިބިފައިވާ ފަރާތަކަށް ވާންޖެހުންކަމާއި، ޢަމަލު ކުރެވެމުންދިޔަ އަދި ޢަމަލު ކުރެވެމުންދާ
ދާ، ޤަވާޢިދުތަކުން
މިކަން ސާފުކޮށް އެގޭކަމާއި،
cet
އަނެއް ޚަސްމުގެ
ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ފީއާ ބެހޭ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގެ ނަންބަރު:
348/HC
-
A/2009 ޤަޟިއްޔާގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވަނީ،
...ކުއްޔަށް ގެންދާ ތަކެތީގެ ކުއްޔާގުޅޭ މައްސަލަތައް ފިޔަވައި،...ވަކީލުންގެ ފީ
އަތުން ނަގައިދިނުމުގައި، ...މިކަމާއިގުޅޭ ގޮތުން ދެޚަޞްމުންގެ ދެމެދުގައި އެއްބަސްވުމެއް
އެއްގޮތަށް ވަކީލުންގެ ފީ ނަގައިދިނުންކަމާއި އަދި އެފަދަ އެއްބަސްވުމެއް
ނެތްނަމަ، ވަކީލުގެ ފީ ނަގައި ދެނޭ ތަނެއް ނެތްކަމަށް ކަނޑައަޅައި މައްސަލަ ނިންމުންކަމާއި..."
މިފަދައިން ކަމަށްވާއިރު، ހައިކޯޓުގެ މިޤަޟިއްޔާގައި ބަޔާން ކުރާ އުޞޫލަކީވެސް ދެޚަޞްމުންގެ މެދުގައި
އެއްބަސްވެފައިވާ ގޮތަށް "ވަކީލުންގެ ފީ" ނަގައިދިނުމާއި ގުޅޭ ގޮތުން އޮތް ނިންމުމެއްކަމާއި؟
އޮތްނަމަ،
އެއާ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
9
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
އިސްތިއުނާފް ކުރެވިފައި މިވާ މައްސަލައިގައި ދެޚަޞްމުންގެ މެދުގައި ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމަށް
ބަލާއިރުވެސް، ދެފަރާތުން އެއްބަސްވެފައިވަނީ، "ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ފީ" އާ މެދުގައި ކަމާއި، ޤާނޫނީ
ވަކީލަށް ދޭން ދެފަރާތް އެއްބަސްވެފައިވާ ފީ އެނޫން މީހަކަށް ޝަރީޢަތުން ލިބިދެވޭނަމަ، ދެފަރާތުން ވެފައިވާ
އެއްބަސްވުމާއި އެކަން ޚިލާފުވެގެން ދާނެކަމާއި؛
ޤާނޫނީ ވަކީލުންގެ ފީގެ ގޮތުގައި ޤާނޫނީ ވަކީލުކަން ކުރުމުގެ ހުއްދަ ނެތް ފަރާތްތަކަށް ކޯޓު
މެދުވެރިކޮށް ފީ ނަގައިދިނުމަށް ނިންމުމަކީ އެހުއްދަ ނެގުމުގެ ބޭނުން ކެނޑިދާނެ ކަމެއްކަމާއި އަދި އެކަމަކީ
ޤާނޫނީ ވަކީލުކަން ކުރުމަށް ހުއްދަ ދޫކުރުމުގެ ބޭނުމާއި މަޤްޞަދާއި ފުށުއަރާ ކަމެއް ކަމާއިގެ
ޝަރީޢަތް ކުރުމާއިބެހޭ ގޮތުން ހެދިފައިވާ ޤަވާޢިދު 6 ގެ 178 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާން ކުރާ،
"ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ބަދަލު ޤަބޫލު ކުރުމާއި، ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވަކާލާތު ކުރުމަށް
ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހާޒިރުވުމުގެ ޤަވާޢިދު" އަށް ބަލާއިރު، ޢާންމު އުޞޫލަކީ ދަޢުވާ ކުރާ މީހާއާއި ދަޢުވާ
ލިބޭ މީހާ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ޙާޟިރު ވުންކަމާއި، ނަމަވެސް މިޢާންމު އުޞޫލަށް ދީފައިވާ
އިސްތިސްނާއަކީ، ދަޢުވާކުރާ މީހާ ނުވަތަ ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ ފަރާތުން ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް
ޙާޟިރުވުމަށް ހަމަޖެއްސުން ނުވަތަ ދަޢުވާ ކުރާ މީހާ ނުވަތަ ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ ބަދަލުގައި އެހެން މީހަކު
ހަމަޖެއްސުންކަމާއި، ދަޢުވާ ކުރާމީހާ ނުވަތަ ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ ބަދަލުގައި އެހެން މީހަކަށް ޝަރީޢަތުގެ
މަޖިލީހަށް ޙާޟިރުވެވޭނީ ހަމައެކަނި މަދަނީ މައްސަލަތަކުގައި ކަމާއި، ނަމަވެސް ޝަރީޢަތަށް ހުށަހެޅޭ ކޮންމެ
މައްސަލައެއްގައިވެސް ދަޢުވާ ކުރާ މީހާއާއި ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާއާއެކު ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ޙާޟިރުވުމުގެ ޙައްޤު
އޮތްކަން މިދެންނެވި ޤަވާޢިދުން އެގެން އޮންނަކަމާއި ބަދަލުގައި ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ޙާޟިރުވެވޭނީ ތިރީގައި
ވާ ކަންތައްތަކުގެ
ތެރެއިން ކަމެއް ނުވަތަ ކަންތައްތަކެއް ދިމާވެގެންކަން އެޤަވާޢިދުން އެގޭ ކަމާއި، އެއީ؟
1- ބަލި ޙާލަތު ހުރި ގޮތުން ކޯޓަށް ޙާޟިރުވުމަށް ނުކުޅެދިގެން ވުން.
2- ތިމާ ވަޒަންވެރިވެގެން ދިރިއުޅޭ
ކޯޓަކަށް ޙާޟިރުވާންޖެހުން.
3- ތިމާގެ ގޯތި ގެދޮރާއި ތިމާ ބަލަންޖެހިފައިވާ މީހުން ދޫކޮށް އެތަނަކަށް ދިޔުން ދަތިވާކަމަށް ޤަބޫލު ކުރެވޭ
ފަދަ މުހިންމު ކަމެއް ދިމާވުން ނޫނީ ރަށުގައި ނުހުރެވޭ ފަދަ ކޯޓަށް ޤަބޫލު ކުރެވޭ ސަބަބެއް.
މެދުވެރިވުން ކަމާއި، މަތީގައި ބަޔާން ކުރާ ފަދަ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެއްޖެނަމަ، ދަޢުވާ ކުރާ މީހާ ނުވަތަ ދަޢުވާ
ލިބޭ މީހާގެ ބަދަލުގައި ޝަރީޢަތަށް ޙާޟިރުވެވޭނީ، އެޤަވާޢިދުގެ 4 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އިން (އ) އާ
ދެމެދުގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކަށް ކަމާއި، އެއިން މީހަކުނެތްނަމަ، އެމާއްދާގެ (ށ) ގައި
ބަޔާން ކޮށްފައިވާ މީހުންނަށް ކަމާއި އަދި އެމާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާން ކުރާ މީހުން ކުރެ މީހަކު ނެތްނަމަ އެގޭގެ
ހއ.
5
uc
ފ 4
އަންނަން އެނގެއެގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އެބުރުޒު ހިނހިގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
10
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
0/
neނ
އެމާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާން ކުރާ ކޯޓުން ޤަބޫލު ކުރާ މީހެއްކަމާއި، އެހެންކަމުން ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް
ބަދަލު ޤަބޫލު ކުރުމުގައި ކޯޓުން ޤަބޫލު ކުރަންޖެހެނީ އެޤަވާޢިދުގައި ބަޔާން ކުރާ ގޮތަށް 4 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ)
އިން (އ) އަށް ބަޔާން ކުރާ މީހަކު ނެތްނަމަ އެމާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާން ކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން
މީހެއްކަމާއި (ބ) ގައި ބަޔާން ކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކު ނެތްނަމަ އެމާއްދާގެ (ހ) ގައި ބަޔާން ކުރާ
މީހެއްކަމާއި، މިފަދައިން ބަދަލުގައި އަންނަ މީހުންނަށް ޤާނޫނީ ވަކީލެކޭ އެއްފަދައިން އެއްވެސް ފީއެއް ކޯޓުން
ނަގައިދިނުމާބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް އިސްވެ ބަޔާންވެދިޔަ އެއްވެސް ޤަވާއިދަކުން ފެންނަން ނެތްކަމާއި،
ނަމަވެސް ޤާނޫނީ ވަކީލުންގެ ފީ ނަގައިދިނުމާއިބެހޭ ގޮތުން ބަޔާން ކުރެވުނު ޤަވާއިދު ތަކުގެ ތެރެއިން 01
ޑިސެމްބަރ 2002 ގައި ޢަމަލު ކުރެވެމުންދިޔަ "ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަކާލާތު ކުރާ ވަކީލުންނާބެހޭ ގަވާއިދު" އާއި
ސުޕްރީމްކޯޓުގެ ނަންބަރު: SC/2012
/
01 (03 ޖޫން 2012) ނަންބަރު ސާކިއުލަރގައި
ޤަވާޢިދުގައި އުޞޫލެއް ބަޔާން ކުރައްވާފައި ވާކަމާއި، އެހެންކަމުން، ޤާނޫނީ ވަކީލުންނާއި ދަޢުވާ ކުރާ
މީހާއާއި ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ ބަދަލުގައި ކޯޓުތަކަށް ޙާޟިރުވާ މީހުންނާއި ދެމެދުގައި ތަފާތެއް ވާކަމާއި، މިތަފާތު
ތަކުގެ ތެރޭގައި، ޤާނޫނީ ވަކީލަކީ ހަމަޖެހިފައިވާ ޤަވާޢިދުގެ ދަށުން ޤާނޫނީ ވަކީލު ކަމުގެ ހުއްދަ ނަގާފައިވާ
ފަރާތެއްކަމާއި ނަމަވެސް ކޯޓަށް ބަދަލުގައި ޙާޟިރުވާ ފަރާތަކީ ޤާނޫނީ ވަކީލުކަމުގެ ހުއްދަ އޮތް މީހަކަށް
ނުވެދާނެކަމާއި، ޤާނޫނީ ވަކީލުންނަކީ ކޯޓުތަކަށް ހުށަހެޅޭ ކޮންމެ މައްސަލައެއްގައިވެސް ހަމަޖެހިފައިވާ
އުޞޫލުން ކޯޓަށް ޙާޟިރުވެ މުވައްކިލު ތަމްޘީލު ކުރެވިދާނެ ފަރާތެއްކަމާއި ނަމަވެސް ބަދަލުގައި އަންނަ
ފަރާތަކަށް ކޯޓަށް ޙާޟިރުވެވޭނީ ވަކި ބާވަތެއްގެ މައްސަލަތަކުގައި ކަމާއި، ވުމާއިއެކު ދަޢުވާ ކުރާ ނުވަތަ
ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާގެ ބަދަލުގައި ކޯޓަށް ޙާޟިރުވާ ފަރާތުގެ ބަދަލު ކޯޓުންތަކުން ޤަބޫލު ކުރުމަކީ، ޤާނޫނީ ވަކީލެކޭ
އެއްފަދައިން އެމީހަކަށްވެސް ކޯޓުމެދުވެރިވެ ޤާނޫނީ ވަކީލުގެ ފީ ނަގައިދެވޭނެ ޤާނޫނީ ސަބަބެއް ނޫންކަމާއި،
މިފަދައިން ބަދަލުގައި ކޯޓަށް ޙާޟިރުވާ މީހުންނަށް ޤާނޫނީ ވަކީލެއްފަދައިން ކޯޓުން ފީނަގައިދީ އެކަން
ކޯޓުތަކުން ތަޞްދީޤު ކުރަންވެއްޖެނަމަ، އެކަން ވެގެންދާނީ "ލީގަލް ޕްރޮފެޝަން"ގެ އަސާސީ ހަމަތަކާއި ޚިލާފު
ކަމެއްކަމަށް ނޫނީ ބެލެވެން ނެތުމުން، މިޤަޟިއްޔާގައި ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ފީ ގެ ގޮތުގައި
ބަޔާންކޮށްފައިވާ -/60000 (ފަސްދޮޅަސްހާސް) ދިވެހި ރުފިޔާ ނަގައިދެވިފައިވަނީ، ޤާނޫނީ
ވަކީލުކަމުގެ ހުއްދަ އޮތް ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ލައްވާ ކުރުވި މަސައްކަތަށްކަން ސާބިތުކޮށް ދެވިފައި ނުވާކަން އެގެން
84 ,4ދ ހއ
ދޭންޖެހޭކަމަށް
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
11
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
2018/HC-A/47
އޮތުމުން، ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު:2016/Cv
-
C/2251 ޤަޟިއްޔާއިން ކޮންފައިވާ ޙުކުމުން، މިބައި
އުނިކުރަންޖެހެއެވެ.
3.3- ތިންވަނަ ކަމަކީ: އިސްތިއުނާފް ކުރާ އަބްދުﷲ ނާހިދު އިސްތިއުނާފް ރައްދުވާ ޙައުޒާން
ނިޝާމްއަށް ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ހައުޒާން ނިޘާމް އެދިގެން އަޙްމަދު އިޝާން އާއި ޙަވާލުކޮށްފައިވާކަން
އަބްދުﷲ ނާހިދު ހުށަހެޅި ދެހެކިން ކަމުގައިވާ ށ.ކަނޑޫދޫ / ހުވަނދުމާގެ، އަޙްމަދު ޚަލީލާއި ގދ. ފިޔޯރީ
ނޫރަންމާގެ، ޘަފަރުﷲ ފަހުމީގެ ހެކިބަހުން އެގެން ނެތްކަމާއި މިދެމީހުންގެ ހެކިބަހުން އެގެން އޮތީ، އަބްދު
ނާހިދުގެ ބައްޕަ ރ. މީދޫ އަލްފާ އަޙްމަދު ރަޝާދު އެދިގެން އަޙްމަދު ރަޝާދު ބުނި ފަރާތަކަށް ފައިސާ
ދިންކަމާއި، ހެކިބަސް ދިން ހެކިންގެ ތެރެއިން އަޙްމަދު ޚަލީލު ހެކިބަސް ދެމުން ދައްކާފައިވާ ވާހަކަތަކުން
އެގެން އޮތީ، ރަޝާދު މީހަކަށް ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާއެއް ނުދެއްކިގެން ފައިސާ ދައްކައިދިނުމަށް އަޙްމަދު
ޚަލީލުގެ ގާތުގައި އެދުމުން، އެފައިސާ އަޙްމަދު ޚަލީލު ދަރަންޏެއް
ފަންޏެއްގެ ގޮތުގައި ރަޝާދު ބުނި މީހެއްގެ
އެކައުންޓަށް ޓްރާންސްފަރ ކުރިކަން ކަމާއި، އަދި ފައިސާ ޖަމާކުރި ދުވަހު އެއީ ކޮން މުޢާމަލާތަކާއި ގުޅޭ
ފައިސާއެއްކަމެއް އަޙްމަދު ޚަލީލުގެ ގާތުގައި ރަޝާދު ނުބުނާކަމަށް އަޙްމަދު ޚަލީލު ބުނެފައިވާ ކަން އެގެން
އޮންނަކަމާއި، އަޙްމަދު ޚަލީލުއަށް ފައިސާ ޖަމާ ކުރެވުނީ "ކާލް" ކިޔާމީހެއްގެ އެކައުންޓަށް ކަމާއި އެމީހަކީ
އަޙްމަދު އިޝާންކަން އެގުނީވެސް ރަޝާދުގެ ފަރާތުން ކަން އެގެން އޮތްއިރު، އެފައިސާ ލިބުނު ކަމަށް
އަބްދުﷲ ނާހިދު ބުނާ އަޙްމަދު އިޝާން ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ޙައުޒާން ނިޘާމްއަށް ދޭންޖެހޭ ފައިސާއެއް
އޭނާއަށް ލިބުނުކަމަށް އިންކާރު ކޮށްފައިވާއިރު، އަދި ގދ. ފިޔޯރީ / ނޫރަންމާގެ، ޘަފަރުﷲ ފަހުމީ، ރަޝާދު
-/450000ރ (ހަތަރުލައްކަ ފަންސާސްހާސްރުފިޔާ) އަޙްމަދު އިޝާންއަށް ދިންކަމަށް ބުނާ
ބުނުމަށްވެސް ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި އަޙްމަދު އިޝާން އިންކާރު ކުރާކަމާއި، މިއާ ޚިލާފަށް އަބްދު
ނާހިދުގެ ބައްޕަ (ރ.މީދޫ | އަލްފާ، އަޙްމަދު ރަޝާދު) އަކީ އަޙްމަދު އިޝާންގެ އަތުން ދަރަންޏަށް ފައިސާ
ނަގާ އަދި އެފައިސާ ނުދެއްކިވާ ފަރާތެއްކަމަށް ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި އަޙްމަދު އިޝާން ތުހުމަތު ކުރާ
ކުރުމަށް އަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ފަރާތުން އިންކާރުކޮށްފައި ނެތްއިރު، އަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ބައްޕަ އަޙްމަދު ރަޝާދު
ބުނެގެން އަޙްމަދު އިޝާންއަށް ބަޔަކު ފައިސާ ދެއްކިނަމަވެސް އެފައިސާއަކީ ޙައުޒާން ނިޘާމްއަށް ދިނުމަށް
ޙައުޒާން ނިޝާމް ބުނެގެން ދިން ފައިސާކަން މަދަނީ މިންގަނޑުން އަބްދުﷲ ނާހިދުއަށް ސާބިތުކޮށް ދެވިފައި
ބުނެގެން
ދިވެހިރާއްޖޭގެ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
12
2018/HC-A/47
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
ނެތްކަން އެގެން އޮތުމުން، މިނުކުތާގައިވެސް ޝަރީޢަތާއި ޤާނޫނު ތަޠުބީޤް ކުރުމުގައި ދަށުކޯޓަށް އޮޅުން
އަރާފައިވާކަމަށް ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭ ޝަރުޢީ ޤާނޫނީ ސަބަބެއް ނެތެވެ.
ވީމާ އިސްވެ ބަޔާން ކުރެވުނު ކަންކަން އެހެން ހުރުމުން، މިމައްސަލަ ބެލި ދިވެހިރާއްޖޭގެ
ހައިކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ދެކެނީ، އިސްތިއުނާފް ކުރެވޭ ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު 2016/Cv-C/2251
ޤަޟިއްޔާގައި ކުރައްވާފައިވާ ޙުކުމަށް ބަދަލު ގެންނަންޖެހޭ ކަމަށެވެ.
• ޙުކުމް:-
433ދ
ނަކީ 00ށ
އެހެން
ދެންފަހެ ބަޔާންވެ
ހުރުމާއިއެކު، ސިވިލްކޯޓުގެ ނަންބަރު:
2016/Cv-C/2251 ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމުގައި، "ރ.މީދޫ "ޢަލްފާ އަބްދުﷲ ނާހިދު އާއި ގއ. ދާންދޫ
ދިލްކަޝްވިލާ ޙައުޒާން ނިޘާމް އާއި ދެމެދު 01 ފެބުރުއަރީ 2016 ގައި އެއްބަސްވެ ސޮއިކުރެވުނު
އެގްރީމެންޓްގެ ދަށުން އަބްދުﷲ ނާހިދު އަނބުރާ އަދާކުރާ ގޮތަށް ޙައުޒާން ނިޘާމްގެ އަތުން 750000.00ރ
(ހަތްލައްކަ ފަންސާސްހާސް ރުފިޔާ) ނަގާފައިވާ ކަމަށާއި، މިފައިސާ އަނބުރާ ދެއްކެންދެން ސެކިއުރިޓީ
ގެރެންޓީއެއްގެ ގޮތުގައި، އަބްދުﷲ ނާހިދުގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައިވާ ނަންބަރު
A4253B
-
03-16E "ރިޝްވާ" ނަމަކަށްކިޔާ ބޯޓް މިދަރަންޏަށް ރަހުނުކޮށް ބޯޓްގެ ރަޖިސްޓްރީ ހައުޒާން
ނިޘާމް އާއި ޙަވާލުކޮށްފައިވާކަމާއި ބަޔާންވެދިޔަ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން އަނބުރާ ދައްކާގޮތަށް ނެގިފައިސާގެ
އެއްވެސް މިންވަރެއް އަބްދުﷲ ނާހިދު ގެ ފަރާތުން ޙައުޒާން ނިޘާމަށް އަނބުރާ ދައްކާފައިވާކަން ޝަރީޢަތަށް
ސާބިތުވާފަދަ ކާފީހެއްކެއް ދަޢުވާލިބޭ ފަރާތުން ދައްކާފައި ނުވާތީ ބަޔާންވެދިޔަ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން
ދަރަންޏަށް ނަގާފައިވާ 750000.00ރ (ހަތްލައްކަ ފަންސާސްހާސް ރުފިޔާ) އާއި، އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން
ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގެ ގޮތުގައި ދުވާލަކަށް %5 (ފަހެއް އިންސައްތަ) އިގެ ރޭޓުން ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ"
ނަގައިދިނުމަށް ސިވިލް ކޯޓުން ނިންމާފައިވާ ނިންމުމަށް ތާޢީދުކޮށް، މައްސަލަ ޝަރީޢަތަށް ހުށަހަޅަން ޖެހުމުގެ
ސަބަބުން އެއްބަސްވުމުގެ 11 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ދޭންޖެހޭ -/60000ރ (ފަސްދޮޅަސްހާސް ރުފިޔާ)
(ޤާނޫނީ ވަކީލަށް ދޭންޖެހޭ ފީ) ނަގައި ދިނުމަށް ސިވިލް ކޯޓުގެ ނަންބަރު: 2016/Cv-C/2251
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބުރުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ދޯން: 3325029، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv
13
2018/HC-A/47
ޤަޟިއްޔާ ނިމުނު ގޮތުގެ ޚުލާސް
ޤަޟިއްޔާގެ ޙުކުމުގައި، ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އެބައި ބާޠިލުކޮށް، މިޤަޟިއްޔާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގައި ލި
ފަނޑިޔާރުންގެ އިއްތިފާޤުން ޙުކުމް ކޮށްފީމެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓް، އާބު އުޒު ހިނގުން، މާލެ، ދިވެހިރާއްޖެ، ފޯން: 3325029 ، ފެކްސް 3316471
އީމެއިލް: [email protected] ދެން ސައިޓް www.highcourt.gov.mv